Avtomatlashtirish tizimlarini loyihalash

21.10 – §. AVTOMATLASHTIRISH TIZIMLARINING ISHONCHLILIGI
Avtomatlashtirish tizimlarining ishonchliligi tizimining berilgan vazifalarni ekspluatasion ko‘rsatkichlarining belgilangan qiymatlarining vaqt o‘tishi bilan saqlanishi bilan bajarish qobiliyati tizimining beto‘xtovligi, ta’sirlanuvchanligi va uzoq muddat ishlashi orqali belgilanadi.
Beto‘xtovligi – tizimining ishlatish jarayonida berilgan vaqt davomida (ishlab chiqarish sikli, smena, oy, choraklik, yil davomida) majburiy (rejadan tashqari) to‘xtashlARTiz ish qobiliyatini saqlash qobiliyatidir. U ayrim vazifalar, qism tizimlar va umuman tizimlarni inkor qilishga ishlab qo‘yish bilan xarakterlanadi.
Ta’mirlashga yaroqlilik tizimining inkor qilishlarning oldini olish, aniqlash va inkorlarni bartaraf etishga moyilligi bilan xarakterlanadi. Bu ko‘rsatkich mumkin bo‘ladigan inkorlardan (to‘xtashlardan) so‘ng ish qobiliyatini ko‘p marta tiklab uzoq vaqt foydalanishga mo‘ljallangan tizimlar uchun muhimdir va u o‘rta tiklanish vaqti bilan xarakterlanadi.
Uzoq muddatlilik – bu tizimining ish qobiliyatini oxirgi holatgacha saqlay olish xossasidir (texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash uchun zarur uzulishlar bilan). U tabiiy va ma’naviy eskirish omillari. bilan belgilanadi va tizimining xizmat qilish muddati bilan aniqlanadi.
Avtomatlashtirish tizimini ishlab chiqish, loyihalash, joriy qilish va sanoat ekspluatasiyasi jarayonida uning ishonchliligining optimal darajasi belgilanishi va o‘rganilishi kerak. Past darajaning oqibatlari texnologik rejimning buzilishi, brak, maqsadga qaratilgan mahsulotni to‘la ishlab chiqarmaslik, avariyalar, portlashlar, shuningdek tizimni ta’mirlashga harajatlarning ortishi. Ayrim hollarda tizim ishonchliligi darajasining past bo‘lishi uning samaradorligini nolga keltirishi yoki hatto manfiy qilib qo‘yish mumkin (ya’ni xarajatlar iqtisodiy samaradan ham yuqori bo‘ladi). Ishonchlilik ko‘rsatkichlarining ortishi ham xarajatlarning ortishiga olib keladi.
Tizim ishonchliligining optimal darajasini o‘rnatish va ta’minlash – murakkab va masuliyatli vazifa, chunki kimyo va oziq – ovqat texnologiyasi ob’ektlarini boshqarish (TOB) ni avtomatlashtirish ko‘p funksiyali (vazifali) tizimga kiradi, uning tarkibida juda ko‘p texnik qurilmalar va operativ xodim bo‘ladi. Bunda, bir tomondan, ayrim vazifani (ishni) bajarishda bir nechta texnik qurilmalar foydalanilishi mumkin, ikkinchi tomondan – ayni bir qurilmani bir nechta vazifani bajaruvchi o‘rnida foydalanish mumkin. Tizimlarning ko‘pligi (ortiqchaligi) ham katta ahamiyatga ega (apparatli, informasion, vaqtiy, funksional tizimlar), bu umuman tizimining ishonchliligini ayrim qism tizimlar va qurilmalar ishonchliligidan yuqoriroq tutishga imkon beradi. Operativ xodimlarning bo‘lishi berilgan vazifalarni bajarish umumiy ishonchliligini oshirishi ham mumkin (agar xodimlar boshqaruvning zaxira bo‘g‘ini bo‘lsa), xodimlar texnik qurilmalar bilan izchil ishlagan holda ishonchlilikni kamaytirishi ham mumkin.