Avtomatlashtirilgan

Ekspert tizimini yaratish bosqichlari. Ekspert tizimini yaratishning nisbatan 
muhim 
bosqichlariga 
quyidagilarni 
kiritish 
mumkin: 
konsepsiyalash, 
realizatsiya, testdan o‘tkazish, joriy etish, kuzatib borish, modernizatsiyalash. 
Konsepsiyalash bosqichida ekspert tizimini ishlab chiqish bo‘yicha 
mutaxassis ekspert bilan hamkorlikda tanlangan predmet sohasidagi muammoni 
yechishning uslublarini bayon etish uchun qanday tushuncha, munosabat va 
proseduralar zarurligini hal etadi. Bosqichdagi asosiy vazifa masalani yechish 
jarayonida yuzaga keluvchi vazifa strategiyasi va cheklovlarni tanlashdan iborat. 
Konsepsiyalash muammoni to‘liq tahlil etishni talab etadi. 
Identifikatsiya bosqichida vazifa turi, tavsifi, o‘lchami, ishlanma 
jarayonidagi ishtirokchilar tarkibi aniqlanadi. Modelning yaroqliligi ko‘rib 

84 
chiqiladi, talab etiladigan «vaqt — mashina» resurslari baholanadi, ekspert 

tizimini yaratish maqsadi belgilanadi. 
Formallashtirish bosqichida asosiy tushunchalar va munosabatlar bilimlarni 
ifodalashning o‘ziga xos rasmiy tiliga o‘tkaziladi. Bu yerda ko‘rib chiqilayotgan 
vazifa uchun modellar yoki ma’lumotlarni taqdim etishning o‘xshash usullari 
tanlanadi. 
Amalga oshirish bosqichida yuklatilgan vazifalarni bajarishga qodir 
bo‘lgan ekspert tizimining jismoniy «qobig‘i», yuzasi yaratiladi. 
Ekspert tizimi faoliyatining to‘g’riligini testdan o‘tkazish bosqichida 
tekshirish mumkin. 

195. Evristik qoidalar.

Evristik qoidalarga asoslangan sintez usullari
Ushbu usullar mavjud ajratish sxemalarini sintez qilish strategiyasini belgilaydigan maxsus qoidalar to’plamining shakllanishiga asoslanadi. Ushbu qoidalar odatda , jarayonlarning fizik-kimyoviy qonunlarni aks ettiradi. Turli mualliflar tomonidan taklif qilingan evristik qoidalar quyidagilar:
- Distillash ajratish usuli bilan zeotropic aralashmalar uchun “to’g’ridan – to’g’ri “ ajratish ketma ketligiga ustunlik beriladi ( tarkibiy qismlar bir – biridan ajralib turadi, eng yuqori darajada o’zgaruvchan ( eng past qaynash nuqtasiga ega ) komponentdan boshlab ) . Ustunlar );
-Tarkibiy qism boshlang’ich aralashmaning boshqa barcha tarkibiy qismlaridan aancha yuqori bo’lgan tarkibiy qism birinchi navbatda tarkibiy qismlar yoki fraksiyalarini tanlash uchun tanlanishi kerak;
-Qiyin bo’lgan alohida ajratish juftligini yoki alohida qiyin bo’lgan alohida qismlarni ajratish jarayoni ajratishning umumiy ketma ketligida nihoyasiga yetkazilishi kerak;
- Uskunaga taasiri jihatidan eng “ tajovuzkor” komponentni ajratish tizimidan olib tashlash kerak;
-Sxemaning bir varianti tanlanadi unda har bir ustundaagi yuqori va pastki mahsulotlarning nisbati birlikka yaqin;
-Umumiy kalit tarkibiy qismlarining nisbiy o’zgaruvchanlikdagi faarqlarini kamaytirish uchun ajratish amalga oshirilafdigan sxema variant tanlangaan;
Ajratuvchi vositani u kiritilgan asbobdan so’ng darhol ajratish keraak. Ko’rib chiqilgan qoidalaar ajratishning barcha usullari va holatlarini qamrab olmaydi. Ular ko’pincha bir-biriga zid keladi va bazilarini aks ettiradi.