Avtomatikaning texnik vositalari (darslik) automatically € technical objects

t
urt. 
= (t
1+
t
2+
t
3+
t
n)
/P  (9.2) 
Rad etishlarning xaqliyligi bilan ikkinchi davr uchun o‘rtachaa buzilmay ishlash 
vaqti orasida quyidigi bog‘lanishni yozish mumkin (   = const , deb hisoblanadi). 
 
Qo‘shni ikki rad etish orasidagi o‘rtacha vaqt  quyidagicha aniqlanadi: 
t
urt. 
= (t
1+
t
2+
t
3+
t
n)
/n  (9.3) 
bunda t1 - birinchi rad etishgacha ishlash vaqti: 
 t2 - birinchi va ikkinchi rad etishlar orasida ishlash vaqti: 
 tn - n-1va n - rad etishlar orasida ishlash vaqti. 
 n - rad etishlarning umumiy soni. 
Buzilmay  ishlash  extimolligi  deganda  sistema  (detal,  element)  belgilangan 
davr  ichida  ma‘lum  rejim  sharoitida  ishlatilganda  rad  etishning  sodir  bo‘lmaslik 
extimolligi tushuniladi. 
 
Ayrim  detallarning  puxtaligini  ularning  yuklamasi  (elektrik  mexanikaviy 
termik  yuklamasini)  kamaytirish  hisobiga  xam,  takomillashgan  materiallar, 
texnologiyadan foydalanish va tayyor buyumlarni sinchiklab nazorat qilish hisobi-
ga xam oshirish mumkin. Bu tadbirlar yoki gabaritlarni kattalashtirish bilan yoxud 
narxni  ancha  oshirish  bilan  bog‘liq.  Puxtalilikni  oshirishning  ikkinchi  yo‘li 
rezervlashdir. Umumiy va ayrim rezervlash bo‘ladi.  
 
Umumiy  rezervlashda  har  qaysi  rostlagich  yoki  uning  biror  qismi  xuddi 
shunday  rostlagich  yoki  uning  qismi  bilan  rezervlanadi.  Rezerv  rostlagichlar  soni 
rostlagichning  vazifsiga  qarab  istalgancha  bo‘lishi  mumkin.  Rezerv  rostlagichni 
ishga  tushirish  uchun  avtomatik  qurilma  bo‘lishi  shart.  Asosiy  rostlagich  ishdan 
chiqqanda bu qurilma avtomatik tarzda ishga tushishi lozim.  
 
Ayrim  rezervlashda  rostlagich  elementlarining  har  biri  yoki  uning  qismlari 
xuddi shunday elementlar bilan mustaqil rezervlanadi. 
 
Sistemaning  puxtaliligini  oshirishda  avtomatikaning  elektr  sxemalarni 
takomillashtirish va soddalashtirish xam muxim axamiyat kasb etadi. Bu usul keng 
qo‘llaniladi, chunki qurilmalarning puxtaliligini oshiradi, vaznini, gabaritlarini va 
narxini kamaytiradi. Muxim  ARS larda rad  etishlarning  oqibatini  cheklovchi sxe-
malar  qo‘llaniladi,  shuning  uchun  xar  qanday  element  ishdan  chiqqanda  ham 
avariya sodir bo‘lmaydi. 
 
 

---