Avtomatika va energetika

1.3- rasm. Germaniyli yarim o‘tkazgichli qarshilik termometrining sezgir elementi.

Termorezistorning harorati ko‘tarilganda uning RT qarshiligi keskin kamayadi:

R_T = R•e[B(293 - T )/(293•T )], (1.4)

Bunda: R — qarshilikning 293 K dagi qiymati; T — harorat, K; B — yarim o‘tkazgich materialining xususiyatlariga bog‘liq doimiylik.

O‘rtalashgan harorat koeffitsiyenti (% grad-1) haroratlar chegarasida, 0,5(R2+R1) o‘rtacha qarshiligiga nisbatiga teng:

a_o‘rt = [(R₂ - R₁)•2 ]/[(R₂+R₁)•Dt ]•100. (1.5)

B doimiylik (1.4) da hatto bitta rusumdagi termometrlarning sezgir elementlari uchun ham bir xil bo‘lmaydi, shuning uchun har bir termorezistorni alohida darajalashga to‘g‘ri keladi.

Yuqori haroratlar (tyu)da uzoq vaqt davomida ishlatishda termorezistor qarshiligini o‘zgarishi — ko‘rsatishning barqarormasligi kuzatiladi. To‘g‘ri tanlangan tayyorlash texnologiyasida barqarormaslik mezoni 0,3 % dan ortmaydi.

Amaliyotda yarim o‘tkazgichli qarshilik termometrlari haroratni o‘lchash uchun deyarli qo‘llanilmaydi.

Yarim o‘tkazgichli termorezistorlar ko‘proq termosignalizatsiya va avtomatik himoya qurilmalarida qo‘llaniladi, bunda odatda informatsiya (axborot) manbai yuqori sezgir va ixcham bo‘lishi lozim.

2-Amaliy mashg’ulot