Avtomatika va energetika

1.2-rasm. Platinali qarshilik termometrining sezgir elementi.

20 darajaligi — R₀, W qarshiligi — o‘lchash chegarasi 0 dan +650 °C;

21 darajaligi — R0, W qarshiligi — o‘lchash chegarasi 200 +500 °C;

22 darajaligi — R0, W qarshiligi — o‘lchash chegarasi 200—500 °C.

R₀ ning yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari texnik termometrlarda I klassda ±0,05 % va II klassda ±0,1%.

R₁₀₀/R₀ qarshilik nisbati I klass 1,391 ± 0,0007 va II klass termometrlarda 1,391 ± 0,001.

Texnik termometrlar odatda ikkita nuqtada: °C da muzli va 100 °C da bug‘li termostatda qiyoslanadi.

Seriyali ishlab chiqariladigan yarim o‘tkazgichli texnik termometrlar -90 ± 180 °C ko‘lamida haroratlarni o‘lchash uchun mo‘ljallangan. Bunday termometrlar termistrlar yoki termorezistorlar deb aytiladi.

Termorezistorlarning sezgir elementi mis, marganes, magniy, nikel, kobalt va boshqa metallarning oksidlaridan tayyorlanadi. Ikki—uch oksidlar aralashmasi bog‘lovchi qo‘shimchalar bilan maydalanadi, toblanadi va kuydiriladi, ular silindrcha, shaybacha va sharcha-munchoqli shakliga keltiriladi. Sezgir elementlari uchlariga kontaktlar kavsharlanadi.

Past haroratlarni o‘lchash uchun mo‘ljallangan germaniyli termometrlar (1.3- rasm) mis gilza 1 dan iborat bo‘lib, gazsimon geliy bilan to‘ldirilgan va germetik tiqin 2 bilan yopilgan. Gilza ichida surma bilan legirlangan germaniy 3 ning monokristali joylashgan. Kristall 4 ga oltin o‘tkazgich 4 yopishtirilgan bo‘lib, ularga platina quloqchalar 5 kavsharlangan. Kristall plyonka 6 bilan izolyatsiya qilingan. Bunday termometrlar 1,5 dan 50 K gacha haroratlarni o‘lchashda qo‘llaniladi.