Avtomatika asoslari va avtomatik rostlagichlar : Elektr ta'minoti : O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan

2 -§ . YARIMO‘TKAZGICHLI SIGNAL KUCHAYTIRGICH
Y arim o‘tkazgichli 
kuchaytirgichlar yarim o‘tkazgichli 
triodlardan 
tuziladi. B unday triodlar k o ‘pincha tranzistor deb h a m yuritiladi.
Y arim o‘tkazgichli 
tranzistor 
tuzilishi 
yarim o‘tkazgichlarda 
b o ‘ladigan aralashm a elektron o ‘tkazuvchanligi xossasiga asoslanadi. 
M endeleev davriy sistem asining IV gruppasiga tegishh yarim o‘tkazgich 
germ aniy G e m oddasidan yasalgan plastinaning ikki tom oniga III 
gruppaga tegishh indiy In m oddasining m a ’lum m iqdori term ik ishlov 
berish yo‘li bilan qoplansa (17-rasm ), ular orasida zaryadlar siljishi yuz 
beradi, natijada yarim o‘tkazgich qotishm asida u ch ta r - n - r sohalar hosil 
b o ‘ladi. G erm an iy plastinasining chap va o ‘ng to m o n id a teshiklar, ya’ni 
m usbat 
zaryadlar 
p 
(positivus) 
to ‘planadi. 
0
‘rtada 
germ aniy 
plastinasining o 'zida elektronlar, ya’ni m anfiy zaryadlar n (negativus) 
to ‘planadi. 
B unday 
zaryadlam ing 
diffuziyasi 
natijasida 
germ aniy 
plastinasi bilan indiy m oddasi tutashgan chegaralarda ikki xil potensial 
to ‘siq p -n va n -p vujudga keladi (17d-rasm ).
U ndagi birinchi soha—em itter, o ‘rta soha—baza va o ‘ng tom ondagisi 
— kollektor deb ataladi. Bunday tranzistor em m iter — baza zanjiriga 
m anba 
Ee
va kollektor — baza zanjiriga m anba 
E yu
ulansa, m a ’lum
sharoitda kiruvchi kichik signal— 
Uk
bir necha o ‘n yuz m arta katta
9 9

---

A V TO M A TIK A A SOSLA RI VA A V T O M A T IK R O S T L A G IC H L A R
b o 'lg an chiquvchi signal 
Uch
ga aylanishi m um kin.
M anba E ning qutblari p -n
o ‘tishga m os bo'lgani tufayli (+ -) 
potensial to ‘siq p -n lam ing qarshiligi ju d a kichik va m anba 
E s
ning 
kuchlanishi h a m kichik m iq d o ig a to ‘g ‘ri keladi.
E -e m m ite r
Ge 
in
• —
P-n-P 
------ •
K-kollektor
B-baza
a)
E - emmiter
K- kollektor
- t v
r *
B-baza
b)
u.
d)
I, 
1
►
I
E
N
I
/ - I h -
K, 
+
|
- +
+
+
/