Avtomatika asoslari va avtomatik rostlagichlar : Elektr ta'minoti : O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan

1. Zamr harakatlami amalga oshirish. 
K o‘zda tutilgan harakatlar 
sonini oshirib ko‘rsatish, o ‘z navbatida, texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlaiga 
ta’sir etadi. H ar bir harakat darajasini noto‘g‘ri hisoblash yoki tasaw u r et­
ish sanoat robotlarini o'rtacha hisobda 5—6 foizga qim m atlashib ketishiga 
olib keladi, chunki bunday holda qo'shim cha uzatgichlarga ehtiyoj 
tug* Uadi.
S R n in g hozirgi za m o n konstruksiyalarida asosan p n ev m atik , gid- 
ravlik, elek tro m ex an ik uzatg ich lar va u larning birgalikdagi k o ‘rini- 
shidan foydalaniladi. S R ni gidravlik va elektrom exanik uzatgich bilan 
boshqarishda, o d atd a, m ikroprotsessor va m ini k o m p y u ter ishlatiladi. 
Bu esa o ‘z navbatida, robotlam ing o ‘ta harakatchanligini, ish o n ch - 
liligini, m urakkab harak atlam i bajara olish im konini yaratadi va xotira- 
sida k o ‘p m iqdordagi program m ani saqlab qolish im konini beradi.
2. Robotlarni berilgan og‘irlik, geometrik shakl va olchamdagj tayyor
buyum, detal va zagotovkalar bilan ta’min etish. 
S anoatda q o ‘llanib keli- 
nayotgan pnevm atik uzatgichli sanoat robotlarining yuk ko‘tarish qobili­
yati bir necha gram m dan 15 kg. gacha, elektrom exanik uzatgichli S R - 
larining yuk ko‘tarish qobUiyati bir necha yuz gram m dan yuz kg. gacha, 
gidravlik uzatgichli SRlarining yuk ko‘tarish qobiliyatin esa 10 kg.dan bir 
necha tonnagachadir.
3. Zagotovka va detallam i kerakli m o‘ljalga o ‘rnatish aniqligini
ta ’minlash. 
U sh b u talab texnologik jara y o n xususiyatlari b ilan belgi- 
lanadi.
P nev m atik uzatg ich b ilan ishlaydigan S R lard a ish bajaruvchi m e- 
x an izm lam in g ishlash aniqligi y uqoridir (xatolik 0 ,0 5 —0,1 m m ). 
GidravlUc va elek tro m ex an ik uzatgich bilan ishlaydigan S R larid a ish 
bajaruvchi m ex an izm lari ishlashidagi y o ‘l q o ‘yiladigan xato lik o ‘rta - 
ch a 1—2 m m . ni tashkU etadi. Ish bajaruvchi m ex an iz m lar aniqligini 
oshirish u c h u n m axsus, n az o rat sistem alari q o 'llan ilad i.
Ish b ajam v ch i m exan izm lar aniqligini va u za tg ic h la r d in am ik
xarakteristikasini oshirish san o at robotlari ta n n a rx in i oshirishga
132

---

A V T O M A T IK A A SOSLA RI VA A V T O M A T IK R O S T L A G IC H L A R
to ‘g ‘ri p ro p o rsio n a l bo g ‘liqdir. S h uning u c h u n u sh b u param etrg a 
b o 'lg a n ta la b n i texnologik ja ra y o n p aram etrlariga m os ravishda 
q o 'y ish kerak.