Avtomatik qayta ulagichlarrni ishlash printsipini tekshirish Ishning maqsadi

3. O’zgaruvchan operativ tokli AQU qurilmalari

Agar o’zgaruvchan operativ tok manbasi mavjud bo’lsa avtomatik qayta ulashni yukli yoki prujinali yuritmaga ega bo’lgan viklyuchatellarda ham amalga oshirish mumkin. Ularning boshqarish sxemasida (23.17-rasm) har xil yordamchi kontaktlar bo’ladi. Yuritmaning qanday elementlari bilan aloqada bo’lishiga bog’liq holda ularni quyidagi uch guruhga bo’lish mumkin:
1-guruh kontaktlarining holati prujinaning holati o’zgarganda o’zgaradi. Masalan, , vklyuchatelning ulash elektromagnitini boshqaruvchi Q.6 kontakt prujina to’la tortilganda uziladi, prujinaning tortilmagan holatida esa ulanadi. Yana bir shunday kontakt Q.4 teskari tartibda ishlaydi, yahni u prujina to’la tortilganda uziladi, prujinaning tortilmagan holatida esa ulanadi;
2-guruh kontaktlari (Q.1, Q.2, Q.3) yuritmaning vali bilan bog’langan va viklyuchatelning holati o’zgarganda ularning holati ham o’zgaradi;
3-guruh kontaktlariga avariya kontakti deb ataluvchi Q.5 kontakt kiradi. U viklyuchatel ulanganda ulanadi va shunday holatda qoladi. Faqat viklyuchatel operativ uzilgandagina uziladi.
<sup>Konkret avtomatika sxemalarida yuqorida keltirilgan yordamchi kontaktlarning bahzilari bo’lmasligi ham mumkin. Agar sxemada bir necha viklyuchatellarning boshqarish zanjirlari ko’rsatilgan bo’lsa viklyuchatellarga mos ravishda kontaktlar uchun raqamli belgilashlar kiritiladi. Masalan, Q2 viklyuchatel uchun Q2.1, Q2.2 va h.k.



2.17-rasm. O’zgaruvchan operativ tokda bajarilgan yukli va prujinali yuritmaga ega bo’lgan AQU qurilmalarining sxemalari</sup>
2.17-rasmda ko’rsatilgan sxemalarda hamma viklyuchatellarning yordamchi kontaktlari viklyuchatellarning asosiy kontaktlari uzilgan va ulovchi prujinasi to’la tortilgan holatga mos keladigan tarzda ko’rsatilgan. Prujina M elektrodvigatel yordamida tortiladi. Prujina tortilayotgan vaqtda Q.6 kontakt uzilgan holatda bo’lishi sababli viklyuchatelning ulanishiga yo’l qo’yilmaydi. Prujina to’la tortilganda Q.6 kontakt ulanadi va eleketrodvigatel zanjiriga ketma-ket ulangan Q.4 kontakt uziladi. Viklyuchatelni ulab-uzish uchun SB1 va SB2 tugmali viklyuchatellardan foydalaniladi. Darhol ishlaydigan AQU ni amalga oshirish uchun SB1 viklyuchatelning kontaktiga parallel ravishda avariya kontakti Q.5 ulanadi. Bunda qayta ulash faqatgina viklyuchatel rele himoyasining tahsirida uzilgandan keyin amalga oshishi mumkin.
Muvaffaqiyatli AQU dan keyin viklyuchatel ulangan holatda qoladi. Agar AQU muvaffaqiyatsiz bo’lsa nakladka qo’lda SX2 holatga o’tkazib qo’yiladi. 2.17,a-rasmda ko’rsatilgan sxemaning kamchiliklaridan biri qo’lda bajariladigan operatsiyaning mavjudligidir. Bunday kamchilikni bartaraf qilish uchun Q.5 yordamchi kontaktga ketma-ket viklyuchatelning yordamchi impulg’s kontakti Q.3 ulanadi (2.17,b-rasm). Bunday kontakt PP-67 yuritmada mavjud.
Darhol ishlaydigan elektr AQUlar mexanik AQUlar singari ayrim kamchiliklarga ega. Masalan, , ular ishlayotganda mexanik zarbalar vujudga kelib yuritmaning ishlashini qiyinlashtiradi. Bundan tashqari ularda toksiz pauza juda kam (0,2…0,3s) bo’lganligi sababli qisqa tutashuvlar so’nib ulgurmasligi mumkin. Bunday kamchiliklarni bartaraf qilish uchun sxemaga vaqt relesi KT kiritiladi (2.17,v-rasm).