Avtomatik boshqarish

1.2.3. Toydiruvchi ta’sirni kompensatsiyalash prinsipi
Ikkinchi tipdagi ochiq sistemaga toydiruvchi ta'sir bo‘yicha avtomatik kompensatsiyalovchi sistema mos keladi (1.8-rasm).

l&rasm.
Bu tipdagi sistemaga misol 1.9 - rasmda ko'rsatilgan bo‘lib, u o'zgarmas tok generatori klemmalarida yuklama o‘zgarganda uning kuchlanishini stabil ushlab turish vazifasini bajaradi. Bu sxemada generator toki I bo'yicha signal R qarshilikdan olinadi va berilgan kuchlanish Ub«r bilan taqqoslashda hosil boMgan boshqaruv kuchlanishi Ub kuchaytirgich K kirishiga beriladi. Kuchaytirgich chiqishidagi Uq kuchlanish qo‘zg‘atish chulg‘amiga beriladi va shu parametmi o'zgartirish orqali generator kuchlanishi boshqariladi.
14

www.ziyouz.com kutubxonasi

Sistema elementlari kuchaytirish koeffitsiyentlarini shunday hisob- lash va tanlash mumkinki, bu holda kompensatsiya koeffitsiyenti k = 1, k <1 yoki k >1 bo‘lishi mumkin.

Agar k = 1 bo‘lsa, toydiruvchi ta'sir Z boshqariladigan kattalikka hech qanday ta'sir ko‘rsatmaydi, ya’ni sistema Z ga nisbatan invariant.

Agar k < 1 bo‘lsa, sistema toy- K>1 diruvchi ta'simi yetarli bo‘lmagan darajada kompensatsiya qiladi.

Uchinchi holatda, ya’ni k > 1 boMgan holda keragidan ortiqcha kompen- satsiyalash amalga oshiriladi. 1.10 - rasmda kuchaytirish koeffitsiyen- tining 3 ta holatiga mos keluvchi

^1.10-rasm. generator kuchlanishining I tokka bogMiq ravishda o'zgarish grafiklari

keltirilgan. Bu grafiklardan invariantlik, toydiruvchi ta'simi yetarli va etarli boMmagan darajada kompensatsiya qilish hollarini ajratib olish mumkin.

Ushbu sistemaning afzalliklari shundan iboratki, uni qoMlash orqali bitta yoki bir nechta toydimvchi ta’sirlaming sistema aniqligiga ta'sirini kamaytirish yoki yo‘qotish mumkin. Shu bilan birga obyektning
15


www.ziyouz.com kutubxonasi



matematik tavsifi boiishi shartligi va sistemaning aniqligi uning o‘zi ishlab chiqaradigan ta’sirlardan tashqari barcha toydiruvchi ta’sirlarga bogiiqligi uning kamchiliklari sirasiga kiradi.