БУХОРИЙ, Мухаммад ибн Исмоил (810—870) — Куръондан кейин туради-ган муътабар манба — хддисларни тўплаш ва уларнинг энг ишончлиларини ажратиб бериш орқали шухрат қозонган, дунё халқлари орасида энг буюк мухаддис сифатида эътироф этилган аллома.
ВЕДАЛАР ВА УПАНИШАДЛАР - I диний мазмундаги адабиётлар. Баъзи тахминларга кўра, деярли туққиз аср (мил.ав 1 1500—600 й.) давомида Хиндистон ярим оролида яшаб келган кад. халк, ва элатлар томонидан яратилган.
ГАЛИЛЕЙ, Галилео (1564-1641) Италиянинг буюк мутафаккир, фал., математика, физика, астрономия ва санъатшунослик каби фан сохаларида етук асарлар яратган қомусий олим.
ГАРМОНИЯ (юн. harmoniya - алока, уйғунлик) — маълум тизим элементлари, таркибий қисмлари риожланишининг муайян даврида ўзаро мувофиқ, мутаносиб, узвий ботиқлик ва алоқадорлик холатини англатувчи жараён.
ГЕДОНИЗМ (кад. юн. hedone - завқланиш, роҳатланиш) - инсоннинг бутун х;аёт мазмуни рохатланишдан иборат, деган ғояни ифода этадиган холат. Г. га бино-ан рохатланишга интилиш инсоннинг табиий эхттгёжи, хаётининг асосий харакатлантирувчи кучидир.
ГНОСТИЦИЗМ (юн. gnosis - би-лиш) — фикрлаш кобилиятига эга булган инсонгина борлиқдаги нарса-ходисалар ва жараёнларнинг моҳиятини билиши мумкинлигини эътироф этувчи фалсафий таълимот. Г. табиат, жамият хақидаги билимлар, ғоялар борлиқнинг инъикоси эканини, ўз навбатида, улар борлиққа фаол таъсир кўрсатиши мумкинлигини таъкидлайди.
ДАОЦИЗМ — кадимги Хитойда вужудга келган, мутафаккир Лао Цзи асос солган диний-фалсафий таълимот. Лао Цзи I "Дао", "Ци" таълимотини ишлаб чикқан. Кейинчалик бу таълимот Даоцизм деб аталган.
ДИНИЙ ЭКСТРЕМИЗМ - экстремизмнинг диний соҳада намоён булиш шакли. Д.э. муаммоларни хал этишда ўта кескин чора-тадбирларни, фикр-қарашларни ёқловчи назария ва амалиётни англатади.
ЖАДИДЧИЛИК (араб, янги) - XIX а. охири XX а.нинг биринчи чорагида арказий Осиё, Қирим, Кавказ, Волга буйи худудларида шаклланган, янги замонавий мактаб, матбаа ва тараққиётнинг илғор усул ва йўлларини ёқлаб чиққан ижтимоий маърифий харакат.
ЗАРДУШТИЙЛИК (оташпарастлик, зороастризм) — мил.ав. VTII-VII а. қуйи Амударё худуди ва Марғиёнада вужудга келган яккахудоликни тарғиб этадиган дин. Зардушт томонидан ислоҳ, қиилиниб, такомиллаштирилди. Бутаълимот мил. ав. VII асрда Арйашайона давлатининг инкирозга юз тутган даврида вужудга келди.
ИБН СИНО, Абу Али (980-1037) -тиббиёт сохасида жахон халқлари эъти-рофига сазовор бўлган, астрономия, математика, мантик, фасафа, шеърият ва бошқа қатор фан соҳаларида етук асарлар яратган қомусий олим.
ИДЕАЛИЗМ (юн. idea - роя, фикр) — инсоният тафаккур тарихидаги энг қад. ўзига хос фалсафий йуналишлардан бири. У онг ва руҳни борлиқнинг ягона асоси деб эътироф этади.
ИЕРАРХИЯ (юн. hieros — мукаддас /ва arche — хокимият) — коинотнинг тузилишидан то давлат, жамият, табиат, турли тизим ва ташкилотларнинг қуйидан_ (юқорига, юқоридан қуйига, оддийдан мураккабга, мураккабдан оддий тузилмаларга караб йўналган поғоналари, босқиич ва даражалари, ўсиш, юксалиш тартибларидир.
Do'stlaringiz bilan baham: |