Август 2020 10-қисм Тошкент TA’LIMDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI FANINI O’QITISHDA LOYIHALASH METODI. TARIXI VA UNING MAZMUNI Raximova Nodira Xurram qizi Nizomiy nomidagi TDPU doktoranti, msrahimova.93@mail.ru, tel:977066304 Annotatsiya: Maqolada ta’lim tizimini yanada takomillashtirishda ta’limda axborot
texnologiyalari fanini o’qitishda loyihalash metodi va uning mazmuni haqida so’z yuritilgan.
Yangi axborot texnologiyalaridan ta’lim tarbiya jarayonida samarali foydalanishning shakllari
keltirilgan.
Kalit so’zlar: zamonaviy axborot texnologiyalari, interfaol usul, loyihalash metodi.
Ta’limda axborot texnologiyalari fanini o’qitishda bir nechta interfaol usullarni qo’llash
mumkin. Ushbu usullarni qo’llash orqali ta’lim sifatini oshirish, mazmunini esa yaxshiroq
yetkazib berish mumkin bo’ladi. Ana shunday usullardan biri loyihalash metodi hisoblanadi.
Xalqaro tajribada ushbu metod Project method deb yuritiladi. Loyihalash metodini eng samarali
metodlardan biri desak adashmaymiz. Chunki u talabani mavzudan kelib chiqib yaratuvchanlikka
o’rgatadi. Bosqichama bosqich bajarilgan ishlar natijasida yangi maxsulot yaratiladi.
Project method-loyihalar metodi – bu talim maqasadiga
biror muammoni (texnologiyani)
real, sezilarli amaliy natija bilan yakunlanadigan batafsil ishlab chiqish orqali u yoki bu tarzda
rasmiylashtirilgan erishish usulidir(vositasidir). Bu muammoni yechishni ma’lum ketma-ketlikda
bajaradigan priyomlari yigindisidir. Bu o’quvchilar uchun ahamiyatli bo’lib, yakuniy mahsulot
shaklida rasmiylashtirgan bo’lishi kerak. Proyektlar metodining asosiy maqsadi o’quvchilar
tomonidan muammo yoki vazifani yechish jarayonida bilimlarni mustaqil o’zlashtirish va
imkoniyatini yaratishdan iborat bolib, bu turli fanlar sohalariga oid bilimlarni uyg’unlashtirishni
talab qiladi. Agar proyektlar metodiga pedagogik texnologiya deb qaralsa, unda bu texnologiya
tadqiqiy, izlanuvchi, muammoli o’z navbatida ijodiy mohiyatdagi metodlarning yig’indisini
bildiradi. Loyiha doirasida o’qituvchiga ishlab chiqaruvchi, koordinatorlik, ekspertlik,
maslahatchilik roli yuklatiladi. Yani lohilar metodi asosida o’quvchilarning bilim konikma va
makalarini rivojlantirish, o’z bilimlarini mustaqil ravishda konstruksiyalash, information maydonda
orintatsiya qilish, tanqidiy va ijodiy fikrlashni rivojlantirish yotadi. Djon Dyuaning pragmatik
pedagogikasi asosida XX asrning birinchi yarimida ishlab chiqilgan proyektlar metodi bugungi
informatsion jamiyatda ayniqsa dolzarb hisoblanadi. Proyektlar metodi jahon pedagogikasida
yangi narsa emas: U o’qitish amaliyotida Amerikalik pedagog U.Killatrikning “ Proyektlar
metodi(1918)” deb nomlangan mashhur maqolasidan ancha oldin ishlatila boshlangan edi. Bu
maqolada u bu tushunchani “Yurakdan bajariladigan g’oya” deb talqin qilgan edi. Rossiyada
bu metod 1905 yildayoq ma’lum bo’lgan edi. O’shanda S.T.Shatskiy rahbarligida rossiyalik
pedagoglar guruhi bu metodni umum talim maktabiga joriy qilish uchun ishlagan edi. Inqilobdan
keyin bu metod N.M.Krupskayaning shaxsiy topshirig’iga binoan maktablarda qo’llanildi. 1931
yilda vKP(b) – Butun Rossiya kommunistik bolsheviklar partiyasi – Markaziy qo’mitasi qarori
bilan sovet tuzumiga begona metod sifatida qoralanib to 80 yillargacha maktablarda foydalanilmay
keldi. Loyihalar metodi Rossiyada umumtalim stanadrti tufayli talim amaliyotida qo’llanilib
kelinmoqda. Loyihalar individual va guruhli, mahalliy va telekommunikatsion bo’lishi mumkin.
Oxirgi holatda loyiha ustida ishlashni internetda ham bajarishi mumkin. Har qanday loyiha uning
ustida olib borilayotgan umumiy ish yo’nalishini aks ettiradigan o’z saytiga ega bo’lishi mumkin.
Natijalari vebsaytda aks ettiraldigan o’quv loyihasining vazifasi turli asosiy
kompitensiyalar–
layoqatlar hisoblanadi; bu deganda shaxsning bilimlarini, konikmalari va qadriyatlarining o’zaro
bog’liqligidan iborat, komplex xususiyatlari, qolaversa ularning bu xususiyatlarni ishlata olishga
tayyorligi tushuniladi[1].
Loyihalash jarayonida quyidagi layoqatlar shakllanadi :
1. Reflexiv bilimlar ;
2.
Izlanuvchi(tadqiq etuvchi) malakalari ;
3.
Hamkorlikda ishlash konikma va malakalari ;
4.
Menedjerlik konikma va malakalari ;
5.
Muloqot malakalari ;
