Autocad dasturida bajarish

Proekcion chizmachiligi. 
1 – misol. 
Detalning ikki ko‘rinishi bo‘yicha uchinchi proeksiyasi topilsin, kerakli 
qirqim va o‘lchamlar berilsin va aksonometrik proeksiyasi bajarilsin.
Masala avvalida kerakli koordinatalar bo‘yicha nuqtalarning o‘lchamlari 
kiritiladi. ekranda paydo bo‘lgan nuqtalarni bog`lash rejimidan foydalanib, 
kesmalar bilan kursor orqali tutashtirib chiqamiz. Draw – Point – Mutiple point 
buyrug`ini yuklang hamda ketma – ket nuqtalar koordinatalarini buyruqlar 
oynasidan kiriting. 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=3 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 130,140 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=3 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 40,140 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=3 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 40,182 

---

79 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=3 PDSIZE=5.0000 
ekranda hosil bo‘lgan nuqtalarni uzluksiz gorizontal, vertikal chiziqlar 
bilan tutashtirish lozim. Draw – Construcsion Line buyrug`ini yuklang. 
Buyruqlar oynasida quydagi savol paydo bo‘ladi: 
Command: _xline Specify a point or [Hor/Ver/Ang/Bisect/Offset]: 
Specify through point: (Chiziqning birinchi nuqtasini ko‘rsating:) va 
kursor orqali avval detal proeksiyasining yuqorigi ikki nuqtasi, so‘ng buyruqni 
qayta yuklab pastki ikki nuqtani ko‘rsating.
Bu bo‘lajak detal uchun qurilgan gaborit konteyner hisoblanadi. endi 
detalning gorizontal gaborit kontyneri proeksiyasini chiqarish uchun paski 
chiziqni ma’lum bir masofaga nushalash, ko‘chirish lozim. Buni bir necha yo‘l 
bilan amalga oshirish mumkin.
Modify - Offset buyrug`ini yuklang va chiziqning parallel ko‘chirish 
lozim qismining o‘lchamlarini kiriting(30mm). So‘ng ENTERni bosib, paski 
gorizontal chiziqni kursor orqali belgilang. Gorizontal chiziq tashlanadigan 
tarafni ko‘rsating. Gorizontal chiziq ma’lum bir masofaga nushalandi. 
Command: OFFSET 
Current settings: Erase source=No Layer=Source OFFSETGAPTYPE=0 
Specify offset distance or [Through/Erase/Layer] <0>: 30 
Select object to offset or [Exit/Undo] : 
Detalning eniga masofasini kiritib, gorizontal konteynerning pastki 
chizig`ini hosil qiling: 
Command: OFFSET 
Current settings: Erase source=No Layer=Source OFFSETGAPTYPE=0 
Specify offset distance or [Through/Erase/Layer] <15.0000>: 48 
Select object to offset or [Exit/Undo] : 
Shu tartibda detalning etishmagan proekciyalarini konteynerlarini hosil 
qilish kerak. ekranda quyidagi tasvir hosil bo‘ladi. 
endi bevosita shu chiziqlardan foydalanib, detal proeksiyasining asosiy 
ko‘rinishini chizamiz. Layer
– Layers properties Manager 
panelidan asosiy 
chizik katlamini tanlang. Draw – Line buyrug`ini yuklang va hosil bo‘lgan 

---

80 
yuqorigi gabarit konteynerning asos chizig`idan bog`lash rejimidan foydalanib, 
detalning pastki chizig`ini chizamiz. Klaviatura orqali zkranda o‘lchamlarni 
kiritish 
Dynamic Input
rejimi yoqiq holda bo‘lishi shart.
So‘ng buyruqdan chiqmagan holda kursorni yuqoriga tortib, detal 
plankasining balandligi (12 
mm
) ni kiritamiz. Buyruqni tasdiqlab, chap tarafga 
kursorni surib, kerakli o‘lchamlarni kiritamiz. Shu tariqa detalning yarim 
ko‘rinishi konturlarini kerakli o‘lchamlar asosida chizamiz. 
Command: l LINE Specify first point: 
Specify next point or [Undo]: 12 
Specify next point or [Undo]: 20 
Specify next point or [Close/Undo]: 30 
Specify next point or [Close/Undo]: 15 
Specify next point or [Close/Undo]: 20 
Specify next point or [Close/Undo]: 10
(ORTHO rejimi yoqilgan holda bo‘lishi kerak ).
Modify – Mirror buyrug`ini yuklab, chizilgan detalning yarim qismini 
belgilaymiz, so‘ng sichqonchaning o‘ng tugmasini bosing, asos chizig`ining 
markaz qismini ko‘rsatib, sichqonchaning chap tugmasi bosib, pastga yoki 
yuqoriga kursorni tortib buyruqni tasdiqlang. Shunda detalning qolgan yarim 
aksi hosil bo‘ladi.
Draw – Line buyrug`ini yuklab detalning gorizontal proeksiyasining 
kontur chiziqlarini asosiy tutash chizig`i bilan tutashtirib chiqamiz. (Agar 
konstrukciya chiziqlarini ishlatmasdan turib chizma ishlansa, u holda asosiy 
chiziq nuqtalari aniq absolyut yoki nisbiy koordinatalar orqali kiritiladi.) 
Absolyut 
koordinatalar 
orqali 
chiqarilgan 
detalning 
gorizontal 
proeksiyasi: 
Command: LINE Specify first point: 40,62 
Specify next point or [Undo]: 130,62 
Specify next point or [Undo]: 130,110 
Specify next point or [Close/Undo]: 40,110 
Specify next point or [Close/Undo]: c 
Bizning holatda detal gorizontal proeksiyasining to‘g`ri to‘rtburchak 
kontur qismi chiqdi. Detalning frontal proeksiyasidagi yuqoriga ko‘tarilgan 
qismidan foydalanib, Draw – Construcsion Line buyrug`ini yuklang va paralell 
chiziqlarni chizib oling. So‘ng detalning gorizontal proeksiyasidagi chiziqlarni 
asosiy tutash chiziq qatlamidagi chiziq bilan birlashtirib chiqing.
Detal aylanalar markazini belgilash uchun quydagi amallarni bajaring: 
Draw – Construcsion Line buyrug`ini yuklang va bog`lash rejimidan Midpoint
qismini tanlang, bunda bog`lash rejimi chiziq markazlarini ko‘rsatadi. Chizma 
detalining simmetriya o‘qi o‘tadigan qismini kursor orqali belgilab ko‘rsating, 
buyruqni tasdiqlang. Hosil bo‘lgan cheksiz chiziq ustidan o‘q chiziq qatlamiga 

---

81 
o‘tkazib, detalning gorizontal, frontal, profil ko‘rinishlari markazidan kesma 
(detalning simmetriya o‘qlarini) chizing, Modify – Erase buyrug`idan 
foydalanib, detal markazlaridan o‘tuvchi chiziqlarni o‘chiring. 
Draw – Circle buyrug`ini yuklang: 
Command: CIRCLE Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan
radius)]: 50,86
(Detal aylanasi markazlarini koordinata yoki bevosita kursor orqali 
ko‘rsating:)
Specify radius of circle or [Diameter]: 7 
(Detal diametrini ko‘rsating) 
Ni kiritib, buyruqni tasdiqlang. Hosil bo‘lgan aylanani belgilab, Modify 
– Mirror buyrug`ini yuklag detalning gorizontal proeksiyasi o‘qini ko‘rsatib 
buyruqni tasdiqlang. Detal profil proeksiyasining aylanalarini ham shu tartibda 
ko‘rsating.
Command: c CIRCLE Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan
radius)]: 184,182 
Specify radius of circle or [Diameter] <10.0000>: 14 
Aylananing ortiqcha qismini Modify –Trim buyrug`idan foydalanib qirqib 
tashlang. Detalning etishmagan chiziqlarini mazkur usullarning biridan 
foydalanib chiqaring.
Qatlamlar oynasidan foydalanib, Cheksiz chizi qatlamini yarating. Xar bir 
chizilgan uzluksiz chiziqni belgilab, shu qatlam turiga o‘tkazing. 
Mazkur qatlamni lampochka (On/Off) belgilab ko‘rinmas xolatga 
o‘tkazing. Mazkur chiziqlar detalni loyihalash jarayonida kerak bo‘ladi.