Аудиторлик фаолияти тўғрисида

11-БОБ. ХОДИМЛАР БИЛАН МЕҲНАТ ҲАҚИ БЎЙИЧА ҲИСОБ-КИТОБЛАРНИНГ АУДИТИ

1. 
   ТЕКШИРУВ ОБЪЕКТИНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ ҚОНУНЧИЛИК-КА ОИД ВА МЕЪЁРИЙ ҲУЖЖАТЛАР 102
   
2. 
   АУДИТНИНГ МАҚСАДИ, ВАЗИФАЛАРИ ВА МАНБАЛАРИ 103
   
3. 
   ИЧКИ НАЗОРАТ ҲОЛАТИНИ ТЕКШИРИШ БЎЙИЧА ТЕСТЛАР
   

ВА ТЕКШИРУВ ДАСТУРИ.......... 104

4. 
   ХОДИМЛАР БИЛАН ИШ ҲАҚИ БЎЙИЧА ҲИСОБ-КИТОБЛАР АУДИТОРЛИК ТЕКШИРУВИНИНГ УСЛУБИ 106
   
5. 
   ОДАТДА СОДИР ЭТИЛАДИГАН ХАТОЛАР 108
   

12-БОБ. АСОСИЙ ВОСИТАЛАР ҲИСОБИНИНГ АУДИТИ
12.1. ТЕКШИРУВ ОБЪЕКТИНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ ҚОНУНЧИЛИК-
КА ОИДВА МЕЪЁРИЙ ҲУЖЖАТЛАР 109
12.2. ТЕКШИРУВ УЧУН МАЪЛУМОТ МАНБАЛАРИ ВА УНИНГ
АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ 111
12.3. АСОСИЙ ВОСИТАЛАР АУДИТОРЛИК ТЕКШИРУВИНИНГ РЕЖА-
СИ ВА ДАСТУРИ 112
180
16-БОБ. КОРХОНА ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ВА БОШҚА ХАРАЖАТЛАРИНИНГ АУДИТИ
16.1. КОРХОНА ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ВА БОШҚА ХАРАЖАТЛАРИ АУДИТИНИНГ МАҚСАДЛАРИ, ВАЗИФАЛАРИ
ВА МАНБАЛАРИ
Ишлаб чиқаришнинг асосий мақсади - заҳираларни (материал-лар, меҳнат ва устама харажатлар) якуний маҳсулотга айлантириш-дир. Бу ҳолатда, аудитнинг мақсади ишлаб чиқариш харажатларини асосли шаклланганлиги ва тўғри ҳисобга олинганлигини текширишдан иборат, чунки, пировард натижада, ишлаб чиқарилган маҳсулот (сотиб олинган товарлар)нинг сотишдан олинган якуний молиявий натижанинг ишончлилиги уларга боғлиқ. Ишлаб чиқариш харажатлари, давр харажатлари ва молиявий фаолият бўйича харажатлар аудитининг вазифалари қуйидагилардан иборат:

• 
  дастлабки ҳужжатлар ва ҳисоб регистрлари маълумотлари бўйича ишлаб чиқариш харажатлари, давр харажатлари ва молиявий фаолият бўйича харажатларнинг таркиби ва тизимини ўрганиш;
  
• 
  ишлаб чиқариш харажатлари, давр харажатлари ва молиявий фаолият бўйича харажатлар билан боғлиқ бўлган операциялар ҳисобда тўғри акс этилганлигини аниқлаш;
  

• 
  назорат муолажаларини бажариш юзасидан маълумотлар тўплаш учун аудиторлик муолажаларини амалга ошириш;
  
• 
  баланснинг аудиторлик текширувини ўтказиш мазмуни, даврийлиги ва ҳажмига таъсир этувчи назоратнинг кучли ва заиф томонларини аниқлаш.
  

Ишлаб чиқариш ва бошқа харажатлар бўйича операциялар тўғрисида маълумотлар манбалари қуйидагилар ҳисобланади: юк хатлари, талабномалар, материалларни чеклаб олиш хариталари, варақалар, иш вақтини ҳисобга олиш табеллари, ҳисоб варақалари, 2010, 2310, 2510-сонли ва бошқа ҳисобварақлар бўйича ҳисоб регистрлари (журнал-ордерлар, қайдномалар ва бошқалар), Бош китоб ва бошқалар.
Текширув объектини тартибга солувчи асосий қонунчиликка оид ва меъёрий ҳужжатлар бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:

1. 
   Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик Кодекси 2002 йил 30 август ҳолатига ўзгартиришлар билан. 1996 йил 29 августда 257-1-сонли Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қарори билан 1997 йил 1 мартдан кучга кирган.
   
2. 
   Ўзбекистон Республикаси Солиқ Кодекси 2002 йил 30 август ҳолатига ўзгартиришлар билан. 1997 йил 24 апрелда 391-6-сонли Ўзбекистон Республикаси Қонуни билан тасдиқланган.
   
3. 
   Ўзбекистон Республикаси "Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида"ги Қонуни. 1996 йил 30 августда тасдиқланган.
   
4. 
   21-сонли "Хўжалик юритувчи субъектлар молиявий-хўжалик фаолиятининг бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режаси ва уни қўллаш ҳақида йўриқнома" БҲМАси. 2002 йил 9 сентябрда 103-сон билан Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонидан
   

3
тасдиқланган ва 2002 йил 23 октябрда 1181-сон билан Адлия вазирлиги томонидан рўйхатга олинган.

5. 
   4-сонли "Товар моддий заҳиралар" Ўзбекистон Республикаси БҲМАси. 1998 йил 28 августда 486-сон билан Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида рўйхатга олинган.
   
6. 
   Ўзбекистон Республикасининг бошқа БҲМАлари.
   
7. 
   Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 5 февралдаги 54-сонли қарори билан тасдиқланган "Маҳсулот (ишлар, хизматлар)ни ишлаб чиқариш ва сотиш бўйича харажатлар таркиби ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тартиби ҳақидаги Низом".
   

8. 
   Умумдавлат солиқларини ҳисоблаш ва бюджетга тўлаш тўғрисида йўриқномалар.
   
9. 
   Маҳаллий солиқлар ва йиғимларни ҳисоблаш ва бюджетга тўлаш тўғрисида йўриқномалар.
   

10. Ўзбекистон Республикаси Аудиторлик фаолияти миллий
андозалари (АФМА).

11. 
    Ҳисобнинг ушбу бўлими бўйича дастлабки ҳужжатлар.
    
12. 
    Ҳисобнинг ушбу бўлими бўйича синтетик ва таҳлилий ҳисоб регистрлари.
    
13. 
    Бухгалтерия ҳисоботи.
    

16.2. ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ВА БОШҚА ХАРАЖАТЛАР БЎЙИЧА ИЧКИ НАЗОРАТ ТИЗИМИ ВА БУХГАЛТЕРИЯ ҲИСОБИ
ҲОЛАТИНИ ТЕКШИРИШ
Аудитор ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби, давр харажатлари ва молиявий фаолият бўйича харажатлар тизимини ёппасига ўрганиб чиқади. Лекин, аудитнинг юқорида қайд этилган мақсади - ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби, давр харажатлари ва молиявий фаолият бўйича харажатлар аудитини бажаришга киришишдан аввал, ишлаб чиқариш ва харажатлар жараёни бўйича ички назорат тизимининг кучли ва заиф томонларини баҳолаш мақсадида дастлабки шарҳни тайёрлаш лозим. Ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби, давр харажатлари ва молиявий фаолият бўйича харажатлар билан боғлиқ бўлган операциялар юзасидан ички назорат тизими ҳолати тўғрисида дастлабки маълумотларни олиш учун аудитор тестлашни амалга оширади. Тест намуналари 16.1.-жадвалда келтирилган.
4
16.1.-жадвал Ишлаб чиқариш харажатларининг бухгалтерия ҳисоби бўйича ички назорат тизими ҳолатини текшириш юзасидан тестлар

т. р-	Тест синовлари бўйича йўналишлар ва саволлар	Жавоблар
		Жавоб йўқ	Ҳа	Иўқ	Ило-ва
1	2	3	4	5	6
1	Шартлар Юк хатлари, чеклаб-олиш хариталари, талабномалар, нарядлар, табеллар, ҳисоб варақалари бланкаларидан моддий жавобгар шахслардан ташқари бошқалар фойдалана оладими?
2