Qurilish mashinalari – qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarining o‘lchami, shakli yoki holatini mexanik harakatlar orqali o‘zgartiradigan vositalar.
Qurilish mashinalarini baholash – bu baholanayotgan qurilish mashinasi qiymatini realizatsiya qilish maqsadida baholash jarayoni.
Qurilish mashinalari qiymati – bu pulda ifodalangan qurilish mashinalari qadrini belgilaydigan iqtisodiy tushuncha.
Shuni ta’kidlab o‘tish kerakki, baholovchi baholashni amalga oshirishda mustaqil va holis bo‘lishi lozim va “Baholash faoliyati to‘g‘risida”gi qonun, standartlar va baholovchi etikasiga tayangan xolda ish olib borishi zarur.
Zamonaviy iqtisodiyotda qiymatning har xil turlari mavjud, ulardan eng ko‘p tarqalganlari: bozor qiymati, investitsion qiymat, tugatish qiymati, balans qiymati, eskirishni hisobga olgan qiymat, tiklash qiymati, foydalanishdagi qiymat, soliq qiymati va b.
Insonning har qanday faoliyati foydali natija olishga qaratilgan. Baholash faoliyatida foydali natija – bu baholovchi tomonidan aniqlangan baholash obyektining qiymati, uni aniqlash jarayoni baholash obyekti qiymatining yakuniy kattaligi bilan qonunda belgilangan shakldagi baholash to‘g‘risidagi hisobotda umumlashtiriladi.
Baholash bozorni rivojlantirishning iqtisodiy ishchi qurolining muhim elementi hisoblanadi, chunki aynan shartnoma bahosi tadbirkorlik faoliyati samaradorligiga ta’sir qiladigan asosiy omillar qatoriga kiradi. Mulk aylanmasi qatnashchilari tomonidan har kuni amalga oshiradigan ko‘p sonli bitimlar mahsulotni bozorda foydali sotish (sotib olish) uchun ularning baholari to‘g‘risida bilimni taqozo qiladi.
1-son MBS ning 4-bandiga muvofiq, baholash maqsadi – aktiv qiymatining baholashga oid vazifada baholash natijasidan qanday foydalanilishi mo‘ljallanayotganligini hisobga olib belgilangan turini aniqlash. Baholashning umumiy maqsadlari moliyaviy va soliq hisoboti uchun, mijozning manfaatlarini sudda himoya qilish, bitimlarga hamrohlik qilish, garov kreditlari bo‘yicha qarorlarni asoslash uchun baholashni o‘z ichiga oladi.
Qiymatni baholash fan sifatida iqtisodiyot nazariyasi va boshqa aloqador fanlarning qator fundamental qoidalariga asoslanadi. Qiymatni baholashda hisobga olinishi lozim bo‘lgan qandaydir postulatlar shaklidagi bu qoidalar baholashning umumiqtisodiy prinsiplari deb ataladi. Shunday prinsiplarni birinchilaridan biri bo‘lib ko‘chmas mulkni baholash bo‘yicha amerikalik mutaxassislar J.Fridman va N.Ordueylar shakllantirganlar. Baholashning umumiqtisodiy prinsiplari ularning tarkibiy yo‘nalishi bo‘yicha mulkning barcha turlari uchun yagona hisoblanadi, lekin avtotransport vositalari va qurilish mashinalariga nisbatan qo‘llanilganda ularning amaliy talqini bir oz o‘zgaradi, masalan, ko‘chmas mulkka nisbatan.
Do'stlaringiz bilan baham: |