Қаттиқ жисм механикаси 1 Кириш

4.2.2. Силжиш ва деформациянинг бир хил кенгайиши

Хозиргача худудга перпендикуляр оғирликлар орқали юзага келган нормал кучланиш мухокама қилинган. Кучланишнинг яна бир категорияси силжиш кучланиши дейилади, у худудга параллел бўлган оғирликлар орқали хосил бўлади. 4.6а жадвал тўғри бурчакли элементнинг V силжиш кучи билан кўрсатилади. 4.6b жадвали V силжиш кучи орқали хосил бўлган силжиш кучланиши ва силжиш кенгайиши ни кўрсатади.

Бир хил силжиш кучланиши қуйидагича аниқланади:

Бунда V силжиш кучи ва А у харакатланадиган худудни билдиради.

Силжиш кучланиши ва силжиш кенгайиши ўртасидаги муносабат G силжиш коэффициенти деб аталади ва қуйидагича берилади:

, E ва G каби уч хил эластик ўзгармас сонлар қуйидаги формулада акс этгандек бир-бирига боғлиқдир:

4.2.3 Иссиқлик кучланиши ва кенгайиши

Харорат ўзгариши ингичка чизиқда кенгайишга сабаб бўлади ва натижада у қисқаради ёки кенгаяди. Бу деформация қуйидагича берилади:

Бунда иссиқлик кенгайишининг коэффициенти бўлса, хароратнинг ўзгаришини ифодалайди, L эса чизиқнинг узунлигини кўрсатиб келади. Одатда кенгайиш компенсаторидан хароратнинг ўзгариши орқали хосил бўлган бирикмада кучланишни йўқ қилишда фойдаланади, бу иссиқлик кучланиши хам дейилади.

4.6 Силжиш кучи орқали хосил қилинган силжиш кучланиши ва силжиш кенгайиши: (а) нодеформацияли шакл ва (b) деформацияли шакл

4.7 жадвал Иккита пўлат деворлар ўртасидаги сим чивиқ

4.1 мисол

4.7 жадвалда кўрсатилгандек 1,5 метрли сим чивиқ иккита пўлат деворлар орасига пайванланади. 20 С даражадаги хона хароратида сим чивиқдаги иссиқлик кучланиши тахминан нолга тенг. Харорат -20 С даражага қисқарганда сим чивиқдаги иссиқлик кучланишини аниқланг. Деворлар мустахкам бўлса, ва бўлади деб тахмин қилинг.