Gazlarning bosh1ang‘ich harorati materialning xossasiga bog‘liq va 70—1000°C atrofida bo‘1adi. Quritgichdan chiqayotgan material harorati 50-120"C ni tashkil etadi.
Suyuqliklarni forsunka va disk yordamida purkashda ishlati- ladigan quritish kameralarining tuzilishi har xi1 bo‘ladi 7.11- rasmda ularning ba’zilari keltirilgan.
7.ll-rasm.Quritgich kameralarining tuzilishi:
a—issiqlik tashuvchining markazga buralgan hol-
Quruqmodda da berilishi (to‘g‘ri oqimli; b — issiqlik tashuv-
chining markazga buralgan holda berilishi hamda
gazlar va mahsulotning bo‘lingan holda chiqarili- shi; d— gazlarni gaz-taqsimlovchi panjara orqali kesim bo‘y1ab bir maromda taqsimlash; e — for- sunkada gazlami mahalliy berish; /— mash’ala usti-
dan gazlarni bir me’yorda kamera bo‘ylab berilishi; g—purkash mash’a1asining
tagiga to‘plab berish; h—gazni mash’ala ostidan uzatish; 7 — forsunkalar; 2— panjaralar; 3 — disklar.
Gazlar forsunkali quritgichga (7. l 1-rasm, a) 6—12 m/s tez- likda kamera markaziga tangensial ravishda beriladi, pastdan esa ularni mahsulot bilan birga chiqarib olinadi.
7.11-rasm, b da gazlar markazdan panjara orqali beriladi, pastdan esa gazlar bilan birga faqat mayda zarrachalar quvur orqali chiqarib olinadi.
Kameralar (7.11-rasm, d) yuqori namlangan materiallarni past haroratda gazlar yordamida quritish uchun qo‘1lani1adi. Gazlar panjaralar orqali bir maromda kameraning barcha kesimi bo‘y1ab beriladi.
7.11-rasm, e da gazlarni ajratib uzatish ko‘zda tutiladi. Ular- ning asosiy qismi forsunkaga bevosita beriladi; ba’zi holatlarda oqim to‘xtatib qo‘yi1adi. Changlangan gaz oqimi sa purkash mash’a1asi kameraning yuqori to‘siq1ariga yopishib qolishi mumkin bo‘1gan material sirkulatsiyasini hosil qiladi. Buni tugatish uchun gazning qolgan qismi panjara orqali kameraning barcha kesimi bo‘y1ab bir maromda beriladi. Gazlarni bunday usul bilan berish juda murakkab, lekin quritish jarayonini tezlashishiga olib keladi.
7. 11 -rasm, fda mash’ala ustidan gazni bir me’yorda kamera bo‘ylab berish, 7.1 l- rasm, g da esa purkash mash’alasining ta- giga to‘p1ab berish ko‘rsatilgan. Bunda gazlar va materiallar alohi- da-alohida kiritiladi.
7.11-rasm, h da gazlar taqsimlovchi qalpoqcha orqali pastdan beriladi. Gaz tugayotganda tezlik o‘zgaradi, buning natijasida purkash mash’a1asining joylashishi rostlanadi.
Nam materiallarni 100°C dan yuqori haroratda qurituvchi agent yordamida quritishda 5 ta bosqich bor: 1) materialni isitish;
2) tomchilarning muvozanatli bug‘lanishi; 3) qobiq hosil bo‘lishi;
4) qaynash; 5) muvozanatli namlikkacha quritish.
Zararsizlantirishning termooksidlash usuli
Kimyo sanoatida oqova suvlarning issiqlik chiqarish xususi- yatiga qarab, ularni erkin yonish xususiyatli na termooksidlab zararsizlantirish uchun yoqi1g‘i qo‘shish zarur bo‘1gan oqova suvlarga ajratiladi.
Termooksidlash usulida oqova suvdagi barcha organik mod- dalar havo kislorodi bilan yuqori haroratda zaharsiz birikmalarga qadar oksidlanadi. Ushbu usullarga suyuq fazali oksidlash, bug‘ fazali katalitik oksidlash, alangali yoki „olovli» usullar kiradi. Usulni tanlash oqova suv hajmi, uning tarkibi, issiqlik chiqarish xu- susiyati, jarayon tejamkorligi va tozalangan suvga bo‘1gan talab- larga bog‘liq.
Suyuq fazali oksidlash. Bunday tozalash usuli suvda erigan organik moddalarning kislorod bilan 100-350‘C da va 2—28 MPa bosimda oksidlanishiga asoslangan. Yuqori bosimda kislorodning suvdagi eruvchanligimshadi. Bu esa organik moddalarning oksid- lanish jarayonining tezlashishiga olib keladi. Oqova suvlardagi or- ganik moddalarning suyuq fazali oksidlash sxemasi 7.12-rasm, ada keltirilgan.
Oqova suv havo bilan aralashiriladi na nasos orqali issiqlik almashtirgichga beriladi. Bu yerda aralashma chiqib ketayotgan to- zalangan suvning issiqligi hisobiga isitiladi. Keyinchalik u zarur haroratgacha isitish o‘chog‘iga, so‘ng oksidlanish jarayoni bora- digan reaktorga beriladi. Suv va oksidlanish mahsulotlari (bug‘, gazlar, kullar) reaktordan separatorga keladi. Bu yerda gazni suy-
7.12.-rasm.Oqova suvlarni tozalash chizmalari: a—suyuq fazada oksidlash:
? — yig‘gich; 2—nasos; 3 — issiqlik almashtirgich; # — o‘choq; 5 — reaktor;
6—separator; b—katalitik oksidlash: 7 — sig‘im; 2—bug‘1atgich;
3—issiqlik almashtirgich; 4—kontaktli qurilma; 5 — bug‘ qozon-utilizator;
6—o‘choq; 7 — sentrifuga.
uqlikdan ajratish jarayoni boradi. Gaz holatidagi mahsulotlar issiq- likni chiqitga chiqarishga yuboriladi, suv bilan kul esa issiqlik almashtirgichga uzatiladi.
Oqova suvdagi organik moddalarning yuqori konsentratsiya- larida issiqlik ko‘p ajralishi hisobiga suv issiqlik almashtirgichda va o‘choqda isitilmaydi.
Harorat kO‘tafi1iShi bilan oksidlanish jarayonining samara- dorligi oshadi. Uchuvehan moddalar jarayon sharoitiga ko‘ra, asosan bug‘-gaz fazasida, uchuvchan bo‘lmagan moddalar esa suyuq fazada oksidlanadi. Oqova suvdagi organik moddalarning konsentratsiyalari oshishi bilan suyuq fazali oksidlanish jarayoni- ning iqtisodi oshadi.
Katta hajmdagi oqova suvlarni bosh1ang‘ich konsentrlashsiz tozalash imkoniyatining mavjudligi, oksidlanish mahsulotlarida zararli moddalarning bo‘1mas1igi, boshqa usullar bilan birga olib borishning osonligi, ishning bexatarligi usulning afzalligi hisobla- nadi. Ayrim kimyoviy moddalarning to‘liq oksidlanmasligi, qurilmalar narxining yuqoriligi va kislotali muhitda qurilmaning yemirilishi usulning kamchiligidir. Usul azot, nefini qayta ish- lash, selluloza-qog‘oz, farmatsevtika va boshqa sanoat tarmoqlari oqova suvlarini tozalashda qo‘llaniladi.
