Atrof-muhitni muhofaza qilishdagi eng dolzarb muammolar

Adsorbsion qurilmalar. Oqova suvlarni adsorbsion tozalashda
suv adsorbent bilan shiddatli aralashtiriladi. Natijada suv ad- sorbent qatlami orqali filtrlanadi. Adsorbent ni suv bilan aralash- tirishda o‘1cham1ari 0,1 mm va undan kichik bo‘lgan faol ko‘mir zarrachalari ishlatiladi. Jarayon bir yoki bir necha bosqichda olib boriladi.
Bir bosqiGhli statik adsorbsiya usulida juda arzon adsorbentdan yoki isNab chiqarish chiqindisidan foydalaniladi.
Ko‘p bosqichli qurilmalar ishlatilganda (adsorbentning sarfi kam bo‘1ganda) jarayon yaxshi samara beradi. Bunda birinchi bosqichda ifloslilik konsentratsiyasi ct dan c, gacha kamayishi uchun zaruriy adsorbent beriladi, so‘ng adsorbent cho‘ktiri1adi yoki filtrlab ajratib olinadi. Oqova suv esa ikkinchi bosqichga beriladi, bu yerda yangi adsorbent qo‘shiladi. Ikkinchi bosqichda adsorbsiya jarayoni tugaganda suvdagi ißoslilik konsentratsiyasi r, dan c, gacha kamayadi va hokazo.
Bir bosqichli jarayon uchun adsorbentning saifi moddiy balans rt orqali topiladi:
_ ı 0
bu yerda: m — adsorbent sarfi; O — oqova suvning hajmi; c va c,
— ifloslangan oqova suYning bosh1ang‘ich va oxirgi konsen- tratsiyalari; a — adsorbsiya koeffitsiyenti.
n bosqichli qurilmada oqova suvdagi iflosliklar tozalangandan
keyingi oxirgi konsentratsiya quyidagicha topiladi.

”“ Q + kp ”

bu yerda, k — taqsimlanish koeffitsiyenti.


0, 7 — 0, 8,

bu yerda, n, — ı vaq‹ birligida solishtirma adsorbsiya miqdori; cp — moddaning muvozanat konsentratsiyasi.

Har bir bosqich uchun adsorbentning sarfi quyidagicha topiladi:


m, =

Kerakli bosqichlar soni: n = lgc — lgc / plg(Q + k m, )— lgQ . Qarama-qarshi oqim bo‘yicha adsorbent bir marta oxirgi bosqichga beriladi va u oqova suv oqimi bo‘yicha harakatlanadi.

Adsorbentning sarfi kam bo‘1gan holda tozalash jarayoni uzluksiz olib boriladi.
n bosqichdan so‘ng moddaning oqova suvdagi konsentratsiyasi quyidagi formula bilan aniqlanadi:
n
c —- pkm f Q — l) r_b f km/ Q) — 1
Oxirgi bosqichga beriladigan adsorbentning dozasi quyidagicha topiladi:
amⁿ"' - Ç m - -— 0,
bu yerda, a=(k/ Q) ; Q —— kc Qc_n , y -- c /c — 1.
Bosqichlar soni n = K — 1 ga bog‘1iq holda o‘rnatiladi.
Bu yerda,


^{K ——} lg(m-Q) - k
Dinamik sharoitda tozalash jarayoni oqova suvni adsorbent qatlami bo‘yicha filtrlash natijasida olib boriladi. Filtrlash tezligi erigan moddalarning konsentratsiyasiga bog‘1iq va 2—6 m' /(m² soat) gacha farq qilib turadi.
Suv kolonnada hamma kesimlarni to‘1dirib pastdan yuqoriga qarab harakatlanadi. Adsorbentlar 1,5-5 mm li zarrachalar ko‘rinishida ishlatiladi. Suyuqlikning filtrlanishiga maydaroq zarra- chalar qarshilik ko‘rsatadi. Ko‘mir panjarada joylashgan gra iy qatlamiga o‘rnati1adi. Adsorbentning tiqilib qolishini oldini olish maqsadida suvda qattiq muallaq zarrachalar bo‘lmasligi kerak. Ko‘mirning qo‘zg‘almas qatlami bitta kollonada tozalash jarayoni
«sakrash» holati hosil bo‘1gunga qadar davriy ravishda olib boriladi, so‘ng adsorbentni olib tashlab, uni regeneratsiya qilinadi. Adsor- bentlarni berish uchun maxsus o‘lchagich1ardan foydalaniladi. Ishlovchi qatlamning aralashish tezligi quyidagiga teng bo‘1adi:

bu yerda, c›,,, — suvning kollonadagi o‘rtacha tezligi; al — adsor- bentning dinamik hajmi.

Ishlovchi qatlamning uzunligi

bu yerda, p — yutilgan moddaning miqdori; fi — qatlamning ko‘ndalang kesim maydoni; b — massa berish koeffitsiyenti; Ac„ — adsorbsiyaning o‘rtacha harakatlantiruvchi kuchi.

71
Mavhum qaynash qatlamli qurilmalardan (davriy va uzluksiz bo‘1ganda) oqova suv tarkibida cho‘kmaydigan moddalar ko’p bo‘1ganda foydalanish maqsadga muvofıqdir.