Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

(% = П/ P )  nishon  yadroning  ta’sir  doirasi  radiusidan juda
katta  (X  »  
R)  boMadigan darajadagi past energiyalarda faqat /  =  0 
holdagina bajariladi.  Bunday kichik energiyalarda nishon yadro bilan 
ro‘para to‘qnashuvchi zarralar uchungina reaksiya ehtimolligi noldan 
farqli  boMadi.
Zarraning  bunday  past  kinetik  energiyalarida reaksiyaning  borishi 
uchun  u  nishon-yadroning  kulon  to ‘ s ig ‘ ini  sezm asligi  kerak 
(markazdan  qochma kuch  /  =  0  hoi  uchun  nolga teng),  ya’ni  neytral 
zarra boMishi kerak, masalan, neytron. Zaryadli zarralarning yadroning 
kulon potensial tossig‘ ini yengib yadroga yaqinlashish ehtimolligi juda 
kichik.  (5.7.11)  formuladagi 
Pt  va 
kattaliklarning  qiymati  birga 
teng  deb  olib  a-zarraning  yadro  bilan  kichik  energiyalar  sohasida 
reaksiyaga  kirishish  kesimi:

---

Lekin, neytron energiyasi nishon-yadroning uyg‘onish energiyasiga 
mos kelganda neytronlarning yadro tomonidan yutilish kesimi keskin 
ortib  ketadi.
5.7-rasm da 
23SU  yadrosi  tomonidan  neytronlarning  yu tilish 
kesim ining  neytron  energiyasiga  b o g ‘ liq  ravishda  o ‘ zgarish i 
ko‘rsatilgan.
5.7-rasm.
Yadro uyg‘ongan holatlari energiyasiga yaqin qiymatlarida neytronning 
reaksiyaga kirishish kesimining keskin rezonans o‘zgarishi  Breyt (1899-y. 
t.)  va Vigner (1902-y.t.) formulasi deb ataluvchi  ifoda bilan aniqlanadi: