Atom yadrosi ya zarralar fizikasi



Download 6,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/325
Sana01.01.2022
Hajmi6,32 Mb.
#305408
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   325
Bog'liq
atom yadrosi va zarralar fizikasi

— (  6 , 6 f j yam  +  Myam  ~  M yam )^  ^   № yam 
П   1  П
71°

1-t
1.1-rasm.
B undayalang‘och proton p 0ning magnit momenti 
/л  -  \ m yam,  n
*-mezon 
massasi proton massasidan 6,6 marta kichik bo‘ lgani uchun magnit momenti 
6,6 

 yomda  teng. 
n0,  n
 “-mezonlar  magnit  momentlari  nolga  teng.  (1.1.) 
form uladan  ko ‘rinib  turibdiki,  proton  o ‘rtacha  m agnit  momenti  yadro 
magnetonidan  katta.  Xuddi  shuningdek,  neytronning  magnit  momentini


ham 
t
  vaqt  ichida  yalang‘och 
nQ
  va 
7

  -   mezon  buluti  va  (1 -/)  vaqtda 
yalong‘och 
pQ
 va  л-’-mezon bulutidan iborat deb qarash mumkin (1,2-rasm).
П 
71°
1.2-rasm.

Neytronning o ‘rtacha magnit momenti:
Й,  = 
(MPo 
+
 
+ / V  ) ( ! - / )   = 
(My,,„ - 6 , 6 Mya„,)t
 < 0 .  
(1.2)
Demak,  neytron  magnit  momenti  nol  bo‘lmasdan  m anfiy  (-1,91 / /  
yam)
 
boMishligi,  protonning  m agnit  m om enti  1  / /  
yam
 boMmasdan 
2,19 p  yam
 
boMishligi tushinarli.
Erkin  h olatda  p -barqaro r,  w-esa  ra d io a k tiv   ~12  m in u td a n   keyin
n
 —> 
p  + P~  + v
  yemiriladi.  Yadro  ichida  neytron,  protonlar  bir-biriga
o ‘tib turadi.  Proton va neytronlarning spinlari teng, massalari  deyarli teng, 
bir-birlariga uzviy almashinib turadi, yadro kuchlari ham teng bir xil zarralar 
hisoblanadi, bir so‘z bilan ular nuklon deb ataladi. N uklonlar uchun yadro 
kuchlari bir xil boMgan faqat elektromagnit maydonga nisbatan ikkita erkinlik 
darajasiga  ega  boMgan  aynan  bir  xil  (zaryadli  proton,  zaryadsiz  neytron) 
'  zarralardir.
Yadro kuchlari ta’sirida proton va neytronlar birikib, turli yadrolam i hosil 
qiladi.
Atom  yadrosining asosiy xususiyatlari. Atom yadrosi turg‘un (barqaror) 
yoki radioaktiv boMishi mumkin.  Bu yadrolar massa soni 
A,
 elektr zaryadi 
\   Z,  massasi 
M,
  m assasiga  bogMiq  toMa  bogManish  energiyasi 
Eb,
  radiusi 
(oMchami) 
R,
  spini 
I,
  magnit  momenti  / / ,  elektr  kvadrupol  m om enti 
Q,


izotopik spini 
T
 va shu yadroning toMqin funksiyasiga xos boMgan juftligi 
n
  bilan  xarakterlanadi.  Radioaktiv  yadrolar  yana  yemirilish  turi,  yarim
yemirilish  davri,  yemirilish  natijasida  hosil  boMgan  a ,   Y,(3nurlarning 
energiyasi  bilan  ham xarakterlanadi.
Atom yadrolari yana o ‘zlarining  energetik holatlari  bilan  xarakterlanib, 
eng  kichik  energiyali  holatiga  yadroning  asosiy  holati  va  undan  yuqori 
energiyaga ega boMgan holatlarga uyg‘ongan h o latlar deb ataladi. Yuqorida 
sanab  o ‘tilgan  yadro  xususiyatlarining deyarli  hammasi  yadroning  asosiy 
holatlari  uchun ham,  uyg‘ongan holatlari  uchun ham xosdir.  Massa soni 
A
 
va zaryadi Z dan tashqari hamma xususiyatlari holat energiyasi o‘zgarganda 
o ‘zgarishi  mumkin.  U yg‘ongan  holatdagi  yadro  xususiyatlariga  yana 
yadron ing   bir  energetik  holatdan  ikkinchisiga  o ‘tish  usuli,  yadroviy 
reaksiyalar  ko‘rilganda  zarraning  yadro  bilan  yoki  yadrolarning  o ‘zaro 
ta ’sirlashish kesimi va yadroviy reaksiyalarda ajralgan energiya, ikkilamchi 
zarralarning burchak taqsimoti va boshqa kattaliklar bilan xarakterlanadi.
1.2-§. M assa soni, atom   yadrosining zary a d i va  massasi
Atom   yadrosi  proton  va  neytrondan  tashkil  topganligi  aniqlangach, 
protonlar  soni  Z va  neytronlar  soni 

Download 6,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   325




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish