Атом ядроларининг асосий хусусиятлари. Ядро таркибидаги зарядлар ҳақида маълумотлар. Электр ва барион заряд. Жуфт‑жуфт, жуфт‑тоқ, тоқ‑тоқ ядролар. Изотоп, изобар, изотон, изомер ва кўзгу ядролар. Ядронинг массаси ва боғланиш энергияси

Ядроларнинг ўлчами ва зичлиги
Ядронинг мавжудлик соҳаси ядро кучларининг таъсир сферасидир.
Ядро ўлчами (радиуси) бўлиб, атом радиусидан 10⁵ маротабалар кичикдир.
Ядро ўлчамини тажрибада аниқлашнинг кўпгина усуллари бор. Масалан, электрон ва нейтронларнинг атом ядросида сочилишига кўра, ундан ташқари ядро радиусини "кўзгу" ядроларга, протонларнинг электростатик таьсир энергиясини ўрганиш, -мезонлар рентген нурланишни ўрганиш ва алфа радиоактив ядроларнинг емирилиш қонунини ўрганиш йўли билан ҳам аниқлаш мумкин. Юқорида санаб ўтилган усуллар ядровий кучнинг ўзаро таьсир соҳасини ёки электромагнит ўзаро таьсир соҳасини аниқлашга асосланган. Турли усуллар ядро тахминан шар шаклида эканлиги ва аниқ чегарага эга эканлигини ҳамда радиуси масса сонига боғлиқ равишда ошиб боришлигини кўрсатади.
(9)
Бу йерда доимий катталик бўлиб, унинг қиймати ядро радиусини аниқлаш усулига боғлиқ равишда (1,21,4) Ф. (1 Ферми= ) тенг.
Тез нейтронларнинг сочилишига оид тажрибалардан - парчаланиш натижаларидан , зарядли зарралар таьсирида бўладиган ядро реакциялари натижаларидан .
Ифода (9) дан ядрони шар шаклида деб қараб, ҳажм бирлигидаги зарралар сонини топиш мумкин бўлади:

Ядро зичлиги ҳажм бирлигидаги нуклонлар массаси :

Нуклонлар орасидаги масофа:

Кўриниб турибдики, ядродаги ҳажм бирлигидаги нуклонлар сони, ядро зичлиги, нуклонлар орасидаги масофа ҳам ўзгармас бўлиб, ядро турига боғлиқ эмас.
Демак, ядронинг нуклонлари орасидаги масофа барча ядролар учун ўзгармас, ядро сиқилмайди, масса сони ортиши билан ҳажми ошиб боради. Ядро кучлари қисқа масофада катта куч билан таьсир этади.
Ядро ўлчамларини ўлчаш усулларини икки гуруҳга бўлиш мумкин:
1.Ядро тўппадан тўғри қайд қилинади - бундай усулларда ядровий кучлар билан боғлиқ бўлган ҳодисалар қўлланилади.
2.Электромагнит таъсирлашишлар қўлланилади, бунда ядродадаги электр зарядларни тақсимоти тадқиқот қилинади.
Ядровий усуллар билан ҳам ядро радиуси аниқланади, ядролар оғир заррачалар, шу жумладан нейтронлар ва протонлар билан ядроларда сочилиши билан асосланган. Улар кучли тасирлашишга асосланган, бундай усул билан

Барча тажрибалар шуни тасдиқлайдики ядро тахминан сфера шаклида бўлади, ядро радиуслари нуклонлар умумий сонига боғлиқ бўлади ва масса сонининг ортиб бориши билан қонун билан ортади.
Барча ўлчаш усуллари нинг ўлчами тахминан бир хил эканлигини аниқлаган. Улар га тенг.
Ядро моддасининг зичлиги барча ядролар учун бир хил ва A 12 элементдан бошлаб улар , унда ^.