Atom murakkab sistema

ε=hγ


h-Plank doimiysi, 6.6·10^-27 erg.sek¹ ga teng. Bu kattalik ta’sir kvanti deyiladi. Elektron bir orbitadan boshqasiga o‘tganda chiqadigan energiya miqdori proporciyalar, ya’ni kvantlar bilan o‘zgaradi:

ε₁-ε₀= hγ₁; ε₂ -ε₀=hγ₂; ε₃-ε₀=hγ₃ va xakozo.

Elektronning har bir stacionar orbitadagi holatiga atom energiyasining ma’lum miqdor zapasi to‘g‘ri keladi. Elektron birinchi orbitada har akatlanayotganda yadroga eng kuchli tortiladi, energiya zapasi esa eng kam bo‘ladi.Atomning bunday holati normal holat deyiladi. Agar atomga energiya berilsa, masalan, jism yoritilsa, elektron yadrodan uzoqroqdagi orbitalardan biriga ko‘chadi, bunda uning yadroga tortilish kuchi kamayadi, atomning energiya zapasi esa ko‘payadi Atomning bunday holati qo‘zg‘algan holati deyiladi.

Atom qo‘zg‘algan holatida sekundiga 1/1000000 ulushiga kadar vaqt tura oladi, keyin elektron yana avvalgi holatiga qaytadi. Elektronning yadrodan uzoqroqdagi orbitadan yaqinroq orbitaga qaytadi. Elektronning yadrodan uzoqroqdagi orbitadan yaqinrok orbitaga o‘tishida nur energiya kvantlari chiqadi:

ε_k-ε_N=ε=hγ

ε_k - ε_n ε_k ε_n

bundan γ = ------- = ------ = ------
h h h
bunda ε_N va ε_K- atomning elektron boshqa orbitaga o‘tmasdan oldingi dastlabki energiyasi, hamda oxirgi- elektron o‘tgandan keyingi energiya:
Bor formulasi:


γ=3,3·10¹⁵[(1/n²_yaqin)(1/n²_uzoq)]·sek^-1


1885 yilda Shvecariyalik fizik I.Ya.Balmer tegishli spektrlarning to‘lqin uzunligini o‘lchash asosida spektrda chiziqlarning bunday izchilligi joylanishi ma’lum qonuniyatga bo‘ysunishi empirik yo‘l bilan aniqlanadi.


γ=R[( 1/2²)-(1/n²)]·sek^-1