Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali Yayla

Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması (16 Mart 1921) 
Misâk-ı Millî kararlarını kabul ederek, bu doğrultuda T.B.M.M. hü-
kümeti ile doğrudan siyâsî ilişki kuran ilk Avrupalı devlet Sovyet 
Rusya’dır. Rusya 1920 yılında Misâk-ı Millî’yi tanıdığını açıklamış 
mi”ne geçilmiştir. Yönetimde meclis sisteminin bugün dünyada uygulandığı tek 
ülke İsviçre’dir. 
38
İlber Ortaylı, 
Türkiye’nin Yakın Tarihi
, Timaş Yayınları, İstanbul 2010, s. 26 

---

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları Öğr. Gör. Ali YAYLA 
 
Sayfa 62 / 174
ve I. İnönü Zaferi de iki ülke arasında yakınlaşmanın temellerini 
atmıştır. Moskova Antlaşması’na göre; 
1.
Gümrü antlaşması ile belirlenen sınır Sovyet Rusya tarafın-
dan da kabul edilmektedir. (Doğu sınırını kesin olarak belir-
lemez.) 
2.
Sovyet Rusya, T.B.M.M. hükümetini tanıyor ve Osmanlı Dev-
leti’yle hiçbir ilişkisinin kalmadığını kabul ediyordu. (Osman-
lı Devleti’yle ilişkisini kesen ilk devlet Sovyet Rusya’dır.) 
3.
Bir tarafın tanımadığı bir anlaşmayı diğer taraf da tanımaya-
caktır. (Bu madde ile T.B.M.M. ve Sovyet Rusya ittifak kur-
muş olmaktadır. İki taraf da siyasî alanda birlikte hareket 
etmeyi kabul etmektedirler.) 
4.
Çarlık Rusyası ile Osmanlı Devleti arasında yapılmış olan 
bütün anlaşmalar geçersiz sayılmıştır. (1774 Küçük Kaynar-
ca anlaşmasıyla Osmanlı Devleti’nin Çarlık Rusyası’na kapi-
tülasyonlar verdiğini hatırlarsak, kapitülasyon haklarından 
ilk vazgeçen ülkenin Sovyet Rusya olduğunu görürüz.) 
5.
Çeşitli konularda karşılıklı yardımlaşma sağlanacaktır.
Bu anlaşmanın imzalanması bir yandan Anadolu İhtilâlinin başa-
rılmasını, diğer yandan da Sovyet Rusya’da sosyalist yönetimin 
yerleşmesini sağlamıştır.