Ат саноати корхоналари фаолиятини самарали ривожлантириш

Кўрсаткичлар
Маҳсулот ҚЯЗнинг муқобил вариантлари
1	2
1	Корхона қўшилган қийматининг тузилиш кўрсаткичлари
1.1	Қўшилган қийматнинг умумий суммасида фойданинг солиштирма оғирлиги, % (ҚФ)	37,96	20,66
1.2	Қўшилган қийматнинг умумий суммасида иш ҳақи коэффициенти (КИҲ)	1,52	1,10
1.3	Қўшилган қийматнинг умумий суммасидаги амортизация йиғимларининг улуши, % (ҚА)	12,44	24,19
Корхонанинг қўшилган қийматининг структурасининг интеграл кўрсаткичи		0,480	0,669
2	Корхона маҳсулоти ҚЯЗ нинг самарадорлик кўрсаткичлари
2.1	Минг сўм тушумга қўшилган қиймат, минг сўм (ҚҚ1 минг сўм Т)	0,33	0,41
2.2	Асосий капиталга киритилган инвестицияларнинг минг сўмига қўшилган қийматнинг ўсиши, минг сўм (ҚҚ1 минг сўм АКИ)	-0,22	0,13
2.3	Меҳнат унумдорлиги, минг сўм/одам. (МУ)	175,49	187,98
2.4	Минг сўм асосий маблағларга қўшилган қиймат, минг сўм (ҚҚ1 минг сўм АМ)	0,83	0,76
2.5	Технологик инновациялар учун харажатларнинг минг сўмига қўшилган қийматнинг ошиши, минг сўм (ҚҚ1 минг сўм ТИХ)	-0,59	0,84
Корхона маҳсулоти қийматини яратиш занжирининг интеграл самарадорлик кўрсаткичи (ҚҚК^3интj)		0,564	0,960

Монографик тадқиқот олиб борилган корхонада амалга оширилиши лозим бўлган якуний вариантни танлаш маҳсулотнинг ҚЯЗнинг кўпроқ самарали вариантларини якуний қиёслама таҳлил қилиш ва батафсил муҳокама қилиш асосида амалга оширилди. Лойиҳалашнинг якуний босқичида корхона учун маҳсулот ҚЯЗнинг янги варианти бўйича ишлаб чиқаришни ташкил қилиш бўйича бизнес-режа ишлаб чиқилади.

Шундай қилиб, озиқ-овқат саноати корхонасида маҳсулот ҚЯЗни лойиҳалашнинг маҳсулот бирлигининг чакана нархини таҳлил қилиш, занжирда бошқарувчи бўғинни аниқлаш, қўшилган қийматнинг сифат кўрсаткичлари ва интеграл баҳо кўрсаткичларини ҳисоблаш асосида таклиф қилинган босқичлари корхона учун маҳсулот ҚЯЗнинг вариантларини самарали шакллантириш ва уларни баҳолашни самарали амалга ошириш имконини беради.
Мамлакатимизда озиқ-овқат саноатида кластерларни ташкил этишдан асосий мақсад саноат мажмуасининг инновацион ривожланишини юксалтириш бўлиб, у ўз навбатида тармоқ ёки минтақанинг иқтисодий жиҳатдан мустаҳкамлиги ва рақобатбардошлилигига таъсир кўрсатади.
Озиқ-овқат саноати корхонаси кластери фаолиятининг ташкилий-иқтисодий механизми моҳияти рақобат устунликларини маҳаллийлаштиришнинг ўзига хос хусусиятлари билан белгиланади. Муаллиф томонидан интеграция жараёнларининг хусусиятларини аниқ акс эттирувчи ва озиқ-овқат саноатида инновацион кластерини ташкил этиш механизми ишлаб чиқилди (7-расм)¹⁷.
Давлат бошқарув органлари кластерни шакллантирувчи корхоналар ўртасида иқтисодий алоқаларни ўрнатишга кўмаклашишади. Ҳокимият органларининг кластерларни ишлаб чиқишдаги роли уларнинг фаолияти учун инфратузилмани яратишда ҳам, рақобатбардошлик омилларига бевосита таъсир кўрсатиши мумкин. Шундай қилиб, кластерлар соҳадаги илмий-тадқиқот ва технологик ишланмалар ривожига ёрдам беради ва ишлаб чиқариш жараёнига инновацион ишланмалар киритиш циклини камайтиради. Рақобат кучайиб бораётган замонавий шароитда озиқ-овқат саноати корхоналари томонидан кластер сиёсатини шакллантириш минтақанинг умумий ривожланиш стратегиясини илгари суришга хизмат қилади.
Рақобатбардошликка йўналтирилган кластер сиёсати ҳокимиятнинг саъй-ҳаракатларини иқтисодиётнинг юқори қўшилган қийматга эга маҳсулот ишлаб чиқаришга қодир бўлган тармоқларини ривожлантиришга қаратиши лозим. Кластер келажакда унинг рақобатбардошлигини таъминлаш мумкин бўлган бизнесни ривожлантириш учун имкониятдир.
Шундай қилиб, озиқ-овқат саноати кластери деганда асосан, ҳудудий асосда жамланган ва умумий иқтисодий манфаатлар билан тавсифланадиган, узоқ муддатли кооперация алоқаларни ўрнатган, ўзаро боғлиқ бўлган саноат корхоналари мажмуи тушунилади, уларнинг амалга оширилиши тизимда маҳаллий рақобатбардошлик ва концентрацияни мустаҳкамлаш ҳисобига озиқ-овқат саноати корхоналарини ривожлантириш ва самарадорликни оширишга имкон беради.