“astronomik koordinatalar sistemasi

“ASTRONOMIK KOORDINATALAR SISTEMASI"

Bajaruvchi: ass.Sh.Egamberdiyev

Toshkent - 2019

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI

ASTRONOMIYA VA ATMOSFERA FIZIKASI KAFEDRASI

Astronomik koordinatalar sistemasi

Reja:

1.Gorizontal koordinatalar sistemasi.

2.Ekvatorial koordinatalarning birinchi sistemasi.

3.Ekvatorial koordinatalarning ikkinchi sistemasi.

4. Ekliptik koordinatalar sistemasi

5. Galaktik koordinatalar sistemasi

 

  Gorizontal koordinatalar sistemasi

Asosiy aylana deb matematik gorizont Asosiy nuqta sifatida janubiy nuqta S.

Kattaliklar: balanlik va Azimut

h - balandlik (-900≤h≤+900)

A - azimut (00≤A≤3600)

Osmon sferasi va gorizontal koordinatal sistemasi

Yoritgich (Arktur yulduzi)ning Azimuti sariq chiziqda, balandligi qizil chiziqda ko’rsatilgan

Ekvatorial koordinatalar birinchi sistemasi

Asosiy aylana: osmon ekvatori

Asosiy nuqta: osmon ekvatori bilan osmon meridianining janub tomonda kesishish nuqtasi Q.

Yoritgichning o’rni: og’ish  va soat burchagi t bilan aniqlanadi.

t - soat burchak (00≤t≤3600)

 - og’ish (-900≤≤+900)

Ekvatorial koordinatalar sistemasi.

Arktur yulduzining saot burchagi qizil chiziqda, og’ishi sariq chiziqda tasvirlangan

Ekvatorial koordinatalar ikkinchi sistemasi

Asosiy aylana: osmon ekvatori

Asosiy nuqta: ekvator bilan ekliptikanning kesishidan hosil bo’lgan bahorgi tengkunlik nuqtasi γ .

Yoritgichning o’rni og’ish  va to’g’ri chiqishi α bilan aniqlanadi

• - og’ish (-900≤≤+900)

 - to’g’ri chiqish (0h≤≤24h) yoki (00≤≤3600)

Ekvatorial koordinatalar sistemasi.

Betelgeyze yulduzining to’g’ri chiqishi qizil chiziq bilan, og’ishi sarqi chiziq bilan ko’rsatilgan.

Ekliptik koordinatalar sistemasi

Asosiy aylana ekliptika tekisligi

Asosiy nuqta bahorgi tengkunlik nuqtasi

Yoritgichning o’rni β-ekliptik kenglama va ekliptik uzunlama  bilan aniqlanadi

β-ekliptik kenglama (-900≤ β ≤+900)

 -ekliptik uzunlama (00≤  ≤3600)

Ekliptik koordinatalar sistemasi.

β-ekliptik kenglamasi qizil chiziq orqali, -ek­liptik uzunlama sariq chiziq

Gallaktik koordinatalar sistemasi

Yoritgichni osmon sferasidagi o’rnini gallaktika tekisligi va gallaktikamiz markaziy nuqtasiga nisbatan aniqlash mumkin. Bunday tanlangan koordinatalar sistemasiga gallaktik koordinatalar sistemasi deyiladi. Yoritgichni gallaktik kenglamasidagi o’rni ν-ekliptik kenglamasi orqali o’lchanadi. ν-gallaktika tekisligidan shimoliy qutb tomon 0°dan 90°gacha, janubiy qutbi tomon 0°dan -90° gacha o’zgaradi. Yoritgich gallaktik kenglamasini osmon sferasidagi o’rni esa gallaktik uzunlama-μ yordamida aniqlanadi. μ gallaktikamizning markaziy nuqtadan boshlab sharqqa tomon 0 dan 180 gacha, g’arbga tomon 0 dan -180 gacha o’zgaradi.

ν -gallaktik kenglamasi sariq chiziq orqali, μ -gallaktik uzunlama qizil chiziq orqali ko’rsatilgan

E’tiboringiz uchun rahmat!