Asrlarda Misr tasviri Reja Kirish qadimgi misr arxitekturasi

1. QADIMGI MISR ARXITEKTURASI

Qadimgi podshohlik davri Misr madaniyatining barcha asosiy shakllarining qo'shilish davri bo'lib, asosiy inshootlar qirollar va zodagonlarning monumental maqbaralari edi.

“Mastaba” deb ataladigan zodagonlarning qabrlari qum va tosh parchalaridan iborat g‘ishtli tepalik edi. Asta-sekin mastaba murakkablashdi; Qadimgi Shohlikning oxiriga kelib, koridorlar, zallar va omborxonalar paydo bo'ladi.

Shuning uchun qirol qabrlarini rivojlantirishning eng muhim bosqichi binoni vertikal ravishda oshirish g'oyasi edi. Bu g'oya birinchi marta Djoserning 3-sulolasi (miloddan avvalgi 3000 yillar) fir'avnining mashhur qabrini qurish paytida paydo bo'lgan, bu "qadam piramidasi" deb ataladi.

Qabr bir-birining ustiga qo'yilgan oltita mastabdan iborat bo'lib, quyidagi o'lchamlarga ega edi: balandligi 60 metr va poydevori - 109,2 * 121 metr. Me'mor Imxotepning qurilishi prototip bo'lib, qabrlar - piramidalarni yaratish yo'lidagi birinchi qadam edi. Imxotep fir'avn dafn etilgan inshootlardan butun bir ansamblni qurdi.

P iramida ushbu ansamblning markazi bo'lib xizmat qilgan, shimoldan va janubdan saroylar va yodgorlik ibodatxonalari qurilgan. Butun ansambl qo'sh devor bilan o'ralgan bo'lib, ular chizmalar va bezaklar bilan bezatilgan. Devorlarning qalinligi 15 metr va balandligi taxminan 10 metr edi. Ansambl uzunligi 545 metr va kengligi 276 metr bo'lgan to'rtburchaklar shaklida edi.

Djoser piramidasi mukammal va to'liq piramida turini yaratishga yo'l ochdi. Birinchi bunday piramida Dashurdagi 4-sulola podshohi Sneferu (miloddan avvalgi 2900 yil) qabri boʻlib, balandligi 100 m dan ortiq boʻlgan va 29—28-asrlarda Gizadagi mashhur piramidalarning salafi boʻlgan. Miloddan avvalgi ... Ular fir'avnlar tomonidan qurilgan. IV sulolalari Xufu (Xeops), Xafra (Khefren) va Menkaura (Mikerin).

Uchalasining eng ulug'vori - Xufu piramidasi. Uning balandligi 146,6 m, poydevorining yon tomonining uzunligi 233 m.Shimoliy tomondan kirish joyi bo'lib, u uzun yo'laklar orqali piramidaning markazida joylashgan dafn xonasi bilan bog'langan, u erda qirol sarkofagi joylashgan edi. turdi.

Giza piramidalari me'morchiligining o'ziga xos xususiyati toshning konstruktiv roli va uning dekorativ imkoniyatlarini bilishdir. Misrda birinchi marta Giza piramidalaridagi ibodatxonalarda mustaqil ustunlar topilgan. Binolarning butun bezaklari turli xil toshlarning silliqlangan yuzalarining kombinatsiyasiga asoslangan.

5 va 6-sulolalar (taxminan miloddan avvalgi 2700 - 2400 yillar) fir'avnlari qabrlarining dizayni boshqacha xarakterga ega. Ular oʻlchamlari boʻyicha ulardan ancha past, balandligi 70 m dan oshmaydi va kichik bloklardan tashkil topgan.. Ular ibodatxonalar dizayniga koʻproq eʼtibor berishgan, devorlari Firʼavnni ulugʻlovchi rangli relyeflar bilan qoplana boshlagan. piramidalardagi ibodatxonalar ko'payadi, ularning me'moriy bezaklari yanada murakkablashadi. Bu erda palma shaklidagi ustunlar va to'plamlar shaklida va lotus kurtaklari to'plami shaklida ustunlar birinchi marta paydo bo'ladi.

O'rta podshohlikning bu davri san'ati murakkab hodisa edi. Fir'avnlar qadimgi qirollikning qudratli hukmdorlari yodgorliklariga taqlid qilib, piramidalarni oddiy tosh qabr bilan birlashtirdilar. Bu Mentuxoteplar qabri, XI sulolasining eng ajoyib yodgorligi edi.

Biroq, O'rta Qirollik me'morchiligida u yagona hodisa bo'lib qoldi. Amenemhat I davrida qirollik qabrlarini qurish qadimgi yodgorliklarga taqlid qilishga qaytdi.

Havaradagi Amenemxet III piramidasi. g‘ishtdan qurilgan, dafn xonasi esa sayqallangan sariq kvartsit blokidan o‘yilgan. Piramidadagi dafn ibodatxonasi ayniqsa mashhur bo'lib, u 72 000 kvadrat metr maydonni egallagan. m va haykaltaroshlik va relyeflar bilan bezatilgan ko'plab zallardan iborat edi.

X VIII sulola davridagi ibodatxona cho'zilgan to'rtburchaklar rejasida edi. Ma'badning jabhasi odatda Nil daryosiga qaragan bo'lib, u bilan ma'bad sfenkslar bilan o'ralgan yo'l bilan bog'langan. Ma'badga kirish eshigi ustun shaklida, ya'ni ular orasidagi tor o'tish joyi bo'lgan ikkita minora ko'rinishidagi darvoza dizayni mavjud edi. Ibodatxona oldida ikkita obelisk o'rnatilgan bo'lib, uning tepalari quyoshda porlab yonayotgan mis bilan qoplangan. Pilon oldida ikkita obelisk va shohning ulkan haykallari bor edi. Ustunli zallar odatda balandroq o'rta o'tish joyiga ega bo'lib, uning yuqori qismi orqali zalga yorug'lik kiradi. Tabiiy yoritish imkonini beruvchi zallarning bunday qurilishi Yangi qirollik ibodatxonalarida keng qo'llanilgan va ustunlar va haykallarning rolini kuchaytirish bilan birga, bu davr ibodatxonalari me'morchiligining o'ziga xos xususiyati edi.

Luxork ibodatxonasi darvozasi

Yangi qirollikning eng yirik ibodatxonalari Karnak va Luksor shu turga mansub. Qarnoq mamlakatning asosiy ziyoratgohi sifatida shohlar bilan bezatilgan, uning devorlariga yilnomaning eng muhim tarixiy voqealari, janglar tasvirlari, podshohlarning nomlari oʻyib yozilgan.

18-sulola me'morchiligida ko'proq xavfsizlik uchun dafn marosimi qirollik cherkovlari ishg'ol qilingan, ular qoyalarning olis daralarida o'yilgan va pastda, tekislikda ibodatxonalar qurilgan. Qirol qabrining bunday yangi dizayni g'oyasi taniqli me'mor Ineniga tegishli edi. Dafn marosimi qirollik ibodatxonalari asta-sekin rivojlanib, ulkan ustunlar va sfenkslar xiyobonlari bo'lgan monumental binolarga aylandi. Amenxotep III ibodatxonasi ayniqsa buyuk edi, ulardan faqat ustun oldida turgan fir'avnning ikkita ulkan haykali saqlanib qolgan. Keyinchalik yunonlar tomonidan Memnon kolossi deb atalgan bu haykallarning balandligi 21 m ga etadi.

Amenxotep III Kolossi Thebesdagi ibodatxonasi oldida (Memnon kolossi). XVIII sulola. 15-asr oxiri Miloddan avvalgi NS

.Ramzes II ibodatxonasining jabhasi

Rokki ibodatxona majmualari teskari T harfini ifodalaydi. Ma'badning jabhasi toshning tashqi qismida kesilgan, qolgan barcha xonalar chuqurlikka kirgan. Bunday ibodatxonaga Abu Simbeldagi Ramzes II ibodatxonasi misol bo'la oladi.

Yangi Qirollik me'morchiligidagi muhim yangilik qabrni ma'baddan ajratish edi. Bu anʼanani birinchi boʻlib buzgan firʼavn Tutmoz I boʻlib, u oʻz jasadini ibodatxonaning muhtasham qabriga emas, balki olis daradagi, “Podshohlar vodiysi” deb atalgan joyda oʻyilgan qabrga dafn etishga qaror qildi.

Yarim toshli ibodatxonaga misol sifatida Dayr al-Bahridagi mashhur ayol fir’avn (miloddan avvalgi 16-asr oxiri) malika Xatshepsut ibodatxonasini keltirish mumkin..

Xatshepsut ibodatxonasi qoyalarga o'yilgan zallar bilan bir-birining ustiga ko'tarilgan uchta terastaning uyg'un kombinatsiyasi edi, ularning jabhalari ustunlar bilan bezatilgan. Rampalarning eğimli tekisliklari gorizontal teraslar va vertikal ustunlarning o'zgaruvchan chiziqlarini bir butunga mukammal birlashtirdi. Ma'badda ikki yuzdan ortiq haykal bor edi. Ichki bezak ham ma'bad dizaynining boyligiga mos keldi - oltin va kumush taxta plitalari, bronza bilan qoplangan eshiklar va boshqalar.

A khenaten hokimiyat tepasiga kelganidan keyin Atonga bag'ishlangan ibodatxonalar qurilishi davom etmoqda. Bu ibodatxonalarda ustunli zallar bo'lmagan, ustunlar ulkan ochiq hovlilar bilan almashtirilgan. Ular g'ishtdan qurilgan, shuning uchun ular bugungi kungacha saqlanib qolmagan.

Thebesdagi qurilishning asosiy ob'ekti Karnakdagi Amun ibodatxonasi bo'lib, u Amunning g'alabasini ko'rsatishi va shu bilan birga yangi sulolaning kuchini ulug'lashi kerak edi. Ikkita yangi ustunlar qurildi, u erda Amenxotep III ustuni oldida yangi ulkan gipostyle o'rnatila boshlandi.

XIX suloladagi ma'bad arxitekturasining o'ziga xos xususiyatiga aylangan va yangi qirollarning o'zlaridan oldin qurilgan hamma narsadan ustun turish istagi bilan bog'liq bo'lgan ulug'vor nisbatlarga intilish. Karnakning yangi gipostili, dunyodagi eng katta ustunli zalning kengligi 103 metr va uzunligi 52 metr. Uning bir yuz qirq to'rtta ustuni bor, shundan o'n ikkitasi

balandligi 19,25 m bo'lgan o'rta yo'lakda magistrallarda ko'tarilgan ochiq papirus gullari ko'rinishidagi poytaxtlar mavjud bo'lib, ularning har birini besh kishi ushlay olmaydi. Gipostil oldiga o'rnatilgan yangi ustun avvalgilaridan oshib ketdi: uning uzunligi 156 m, oldidagi ustunlar esa 40 m ga etdi.

Misr yunonlar tomonidan zabt etilgandan so'ng, muqarrar, ammo san'at uchun juda samarali mahalliy badiiy madaniyatning antik davr an'analari bilan sintezi sodir bo'ladi. Yangi sintez uslubining o'ziga xosligini Karnakdagi Ptolemey III ibodatxonasi, Edfudagi Horus ibodatxonasi va taxminan Isis majmuasi ko'rsatadi. Philae, Gerodot tomonidan "Misrning marvaridlari" [6].