15.7. Asosiy vositalarni ta’mirlash operatsiyalarini hisobga olish.
Asosiy vositalar foydalanish maboynida vaqti-vaqti bilan ta’mirlanib turiladi. Bu esa, o‘z navbatida, ularning xizmat qilish muddatini uzaytiradi. Asosiy vositalar ob’ektini ishchi holatida saqlab turish, ularni ta’mirlash (TQ-texnik qarov, joriy, o‘rtacha va kapital tarzda) vositasida amalga oshiriladi.
Texnik qarov (xizmat)- asosiy vositalar ob’ektini ishchi holatida saqlab turish maqsadida kunlik yoki ma’lum grafik asosida reysga chiqishdan oldin texnik sozligini, agregatlarining ishlash jarayoni va texnik moylarini hamda suvlarini ko‘rikdan o‘tkazish hisoblanadi.
Xozirgi zamon asbob-uskunalari bilan jihozlangan ta’mirlash ustaxonalarida poyezd eshalon tarkibi va vagonlari, aosiy vositalari, avtomashinalar, yo‘lovchi tashuvchi avtobuslar hamda boshqa sanoat mashinalarga texnika xizmati ko‘rsatiladi. Bundan tashqari, u yerda murakkab bo‘lmagan ehtiyot qismlar tayyorlanadi va turli mayda texnik ishlar bajariladi.
Joriy ta’mirlash - asosiy vositalar ob’ektini ishchi holatida saqlab turish maqsadida amalga oshiriladigan ta’mirlashdir.
O‘rtacha ta’mirlashda ta’mirlanayotgan agregatni qisman ajratish va detallarning qismlarini tiklash yoki almashtirish amalga oshiriladi.
Kapital ta’mirlash. Uskunalar va transport vositalarini kapital ta’mirlash - agregatni to‘liq ajratib yig‘ish amalga oshiriladigan ta’mirlashdir, bazaviy va korpus detallari va uzellarini ta’mirlash, barcha eskirgan detallar va uzellarni almashtirish yoki tiklash hamda agregatni yig‘ish, sozlash va sinab ko‘rishdir.
Binolar va inshootlarni kapital ta’mirlash - bazaviy va korpus detallari va uzellarini ta’mirlash, barcha eskirgan konstruksiyalarning detallari va uzellarini almashtirish yoki tiklash amalga oshiriladigan ta’mirlashdir.
15.6-rasm: Asosiy vositalarni ta’mirlash turlari Asosiy vositalar ta’mirlanishi hisobining vazifalari quyidagilardan iborat:
bajarilgan tamirlash ishlarining tannarxi va hajmini to‘g‘ri va o‘z vaqtida aniqlash;
ta’mirlash bilan bog‘liq xarajatlarning mahsulot yoki bajarilgan ish tannarhiga to‘g‘ri o‘tkazilishini ta’minlash;
ta’mirlash ishlari uchun ajratilgan mablag‘dan to‘g‘ri foydalanilishi ustidan nazorat olib borish;
ta’mirlash ishlarining o‘z vaqtida va yaxshi sifatli qilib olib borilishi ustidan nazorat olib borish va boshqalar.
Tamirlash harajatlari ikki hil usul bilan tegishli schyotlarga yozilishi mumkin:
1) tamirlash bo‘yicha hamma harajatlarni vujudga kelish jarayonida ishlab chiqarish harajatlari schyotlariga yozish bilan
2) mahsus rezerv fondi tashkil qilish yo‘li bilan.
Misol. Passajir vagonlar uchun quyidagi texnik xizmat turlari mavjud (TQ):
1. Har bir reysga chiqishdan oldin poyezdlarda va passajir vagonlar da, shuningdek yo‘nalishda va oraliq stansiyalarda TQ-1 texnik xizmat ko‘rsatiladi;
2. Yozgi va qishki passajirlarni tashish boshlanishidan oldin poyezdlar(sostavni)ni shakllantirish punktlarida amalga oshiriladigan TQ-2 texnik xizmat;
3. TQ-3 –passajir vagonlarning poyezd sostavidan ajratib olinib, ishlab chiqarilgandan keyin yoki rejalashtirilgan ta’mirdan so‘ng 6 oyda o‘tkaziladigan asosiy tarkibiy qismlarning va vagonlar to‘liq maxsus ixtisoslashtirilgan yo‘llarga amalga oshiriladigan yagona reviziya qilinish;
4. Vagonlarni poyezd yoki sostavlar(esholon tarkibi)dan ajratib olinib maxsus ixtisoslashtirilgan yo‘llarga o‘tkazib joriy ta’mirlash (JT).
Passajir vagonlari quyidagi texnik xizmat ko‘rsatish turlari o‘tkaziladi - TQ-1, TQ -2 va TQ -3.
TQ -1 da xizmat ko‘rsatish paytida quyidagi ishlar amalga oshiriladi( bajariladi):
• yurish(shossi) uzatmalarni tekshirish va instrumental nazoratdan o‘tkazish;
Zarba -tortish uskunalarini tekshirish va nazoratdan o‘tkazish;
• tormoz uskunalarini tekshirish va nazoratdan o‘tkazish;
• ichki jihozlarni tekshirish va nazoratdan o‘tkazish;
• generator uzaimalarini tekshirish;
• elektr jihozlari, sovutish va radio jihozlarining ishlashini tekshirish;
• suv ta’minoti va isitish tizimlarining ishlashini tekshirish;
• tormoz uskunalarining ishlashini tekshirish, tormozlarni sinash;
• ekologik toza hojatxonaning ishlashini va najasni to‘ldirish darajasini tekshirish.
KALKULYaSIYa
na texnicheskoye obslujivaniye v ob’eme TO-1 vagona № 74283
