Asosiy va qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar hamda axborot manbaalari

Asosiy va qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar hamda axborot manbaalari

1. 
   Jo'rayeva S.N., Avlayev O.U. Kasbiy psixologiya. Darslik 427 bet.Navro'z nashriyoti 2018 yil.
   
2. 
   Ivanova O. A., Surtayeva N. N. Konfliktologiya v sotsialnoy rabot: uchebnik i praktikum dlya akademicheskogo bakalavriata. M.: Izdatelstvo Yurayt, 2016.
   
3. 
   Krsko V.G. Sotsialnaya psixologiya: Ucheb. dlya stud. vыssh. ucheb. zavedeniy. – SPb.: Piter, 2006.
   
4. 
   Klimov Ye.A. Kak vыbirat professiyu. M.: Prosveщeniye, 1990. 159 s.
   
5. 
   Loparev A. V., Znamenskiy D. Yu. M. KONFLIKTOLOGIYa Yurayt. 2017
   
6. 
   Metlyakova L. A. Konfliktologiya: ucheb.-metod. posobiye. Perm: Izd-vo
   
7. 
   Parыgin. B.D. Sotsialnaya psixologiya Istoki i perspektivы. – SPb.: SPbGUP, 2010.
   
8. 
   Suxov, A.N. Sotsialnaya psixologiya: Uchebnoye posobiye dlya studentov uchrejdeniy srednego professionalnogo obrazovaniya / A.N. Suxov. - M.: ITS Akademiya, 2013. - 240 c.
   
9. 
   Yurevich, A.V. Sotsialnaya psixologiya nauchnoy deyatelnosti / A.V. Yurevich. - M.: Institut psixologii RAN, 2013. - 447 c.
   
10. 
    Stolyarenko. A.M.Sotsialnaya psixologiya: Uchebnik / Pod red. - M.: YuNITI, 2012. - 511 c.
    
11. 
    Stolyarenko.A.M. Sotsialnaya psixologiya: Uchebnik. / Pod red. - M.: YuNITI, 2014. - 511 c.
    
12. 
    Suxova. A.N Sotsialnaya psixologiya: Uchebnoye posobiye / Pod red.. - M.: YuNITI, 2014. - 615 c.
    
13. 
    Stolyarenko, L.D. Sotsialnaya psixologiya: Uchebnoye posobiye dlya prikladnogo bakalavriata / L.D. Stolyarenko, V.E. Stolyarenko. - Lyubertsы: Yurayt, 2016. - 219 c.
    
14. 
    S.N.Jo'rayeva., Z.Sh.Yunusxodjayev “Kasbiy psixologiya” Toshkent- 2014.162 bet.
    
15. 
    S.X.Jalilova, F.I.Xaydarov, N.I.Xalilova. “Kasbiy psixologiya” Toshkent- 2010. 161 bet.
    
16. 
    Super D.E., Bahn M.Y. Occupational psychology. London:Tavistock, 2011.X/209 p.
    
17. 
    Holland Y.L. Explorations of a theory of vocational choice.J.Appl.Psychol. 2010.V.52 N1.
    
18. 
    Maxsudova M. Muloqot psixologiyasi. T. “Turon-Iqbol” – 2006
    
19. 
    F.I.Haydarov,N.I Xalilova.Umumiy psixologiya.T.2010
    

KIRISH
0 ‘zbekiston Respublikasining kadrlari oldiga qo‘yilayotgan eng muhim vazifalardan bin — malakali mutaxassislar sifatida o'zligini, o‘z qobiliyatlari, individualligi, shaxsiy fazilat hamda xislatlarini bilgan holda atrofidagilar mehnatini oqilona tashkil etish va ijtimoiy foydali mehnatning barcha sohalarida iqtidorli kasb sohibi sifatida faoliyat ko‘rsatishdir. Bu o4rinda inson ruhiyati qonuniyatlarini o‘rganuvchi psixologiya faniningo‘m i va roli benihoya kattadir. Yosh avlodni yangicha ta ’lim standartlari asosida, jahon talablariga javob beruvchi mutaxassislar qilib tarbiyalash ishi oliy o ‘quv yurtlarida tahsil olayotgan yoshlar uchun yangi darsliklar, o‘quv qo'llanm alar, risolalar tayyorlashning yangicha uslublarini talab etmoqda. Mazkur kursning maqsadi — talabalarga ta’lim va tarbiyaning mazmuni, undagi psixologik qonuniyatlar, psixologik bilimlaming inson va jamiyat hayotidagi o‘mi va ahamiyati, pedagogik psixologiyaning metodlari bilan tanishtirishdan iboratdir. Psixologiya fanining asosiy vazifalariga magistrlami ijtimoiy faoliyatning pedagogik faoliyat, ta’lim va tarbiya, mehnat, pedagogik baholash psixologiyasi, pedagogik faoliyatni boshqarish kabi yo‘nalishlarda o‘qituvchi mehnatini tashkil etish, pedagogik jam oalarda ishni tashkil etish omillari, mexanizmlari va shart-sharoitlari bilan tanishtirish, ta’lim faoliyati motivlarini m ukam m al o ‘zlashtirish, talabalaming ta’limdagi qobiliyat va iqtidorini o ‘stirish yo‘llari, ham da ulam i rivojlantirish masalalariga o‘rgatish, bu borada ijtimoiy-psixologik hodisalar tabiati va mohiyatini tushunishga ko‘maklashishdan iboratdir. M a’lum ki, har bir yosh davrining psixologik xususiyatlarini hisobga oigan holda ta ’limiy va tarbiyaviy ta ’sir o‘tkazish insonda o ‘zo‘zini anglashni vujudga keltiradi. Shaxsda o ‘z-o‘zini anglash tuyg'usi qancha erta uyg‘onsa, shaxsiy nuqtai nazar, o‘z xulqini his qilish, o'zining amaliy va jismoniy imkoniyatlarini baholash shunchalik tez paydo bo‘ladi. Xuddi shu asnoda injiqlik, o ‘jarlik va qaysarlik kabi illatlaming tarkib topishiga ruhiy to ‘siq vujudga keladi. M anbalarda ta ’kidlanishicha, shaxslararo m unosabatlardagi qarama-qarshilik, inqiroz rivojlanish qonunlariga loqayd qarashning oqibatidir. Inson psixikasidagi um idsizlik, ijtimoiy adolat u c h u n kurashish ruhining o'zgarishi — nazariya bilan turmush nom utanosibligining m ahsulidir. Odam larda e ’tiqod, dunyoqarash, m uom ala, m uloqot, m ustaqil xulq-atvorni shakllantirish ko‘proq yuqoridagi omillarga bog‘liqdir. Kishilardagi tashabbuskorlik ham da to'siqlami yengishga intilishning shakllanishida psixologik bilimlaming o‘mi kattadir. Umuman ijtimoiy hayotning barchajabhalarida — jumladan, oila, larbiya muassasalari, ishlab chiqarish korxonasi va jam oat tashkilotlarida psixologik ilmlardan foydalanish ta’lim va tarbiyada shaxslararo ijobiy munosabatlar o ‘m atishning, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishning garovidir. Ta’limdagi yangilanish, asosan, „Davlat ta ’lim standartlari“ni ishlab chiqishnigina am alga oshirmay, balki ta ’lim jarayoni orqali o ‘quvchining o‘z kelajagini yorqin tasaw ur qila oladigan, bu borada o ‘z taqdiri va o‘z shaxsiga ongli munosabatda bo‘lib, turli faoliyatlarda o ‘z-o‘zini rivojlantira oladigan erkin, faol va mustaqil shaxsni shakllantirishni ko‘zda tutadi. Mazkur darslikning ahamiyati yana shundaki, u mustaqil yurtimiz fuqarolari psixologiyasida ro‘y berayotgan o‘zgarishlar, ulaming hayotga, umuminsoniy qadriyatlaiga, kasb-kori, oilasi, o‘z salomatligi va yaquílariga bo‘lgan munosabatlarida milliy mafkuramizning asosiy mazmun va mohiyatlari nam oyon b o ‘layotganligi bilan uyg‘u n tarzda bayon etilganligidir. Zero, mustaqillik psixologiyasini ongi va shuurida aks ettiigan hamyurtlarimiz, birinchi navbatda, yosh avlod kundalik muomalasi va turmush tarzida o‘sha millat va jamiyat taraqqiyotiga xizmat qiluvchi solih amallarga intilaveradi va sog‘lom g‘oyalarsiz yashay olmaydi. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda biz jam iyatim iz hayotida ro‘y berayotgan barcha o ‘zgarishlaming ijtimoiy psixologik mohiyatini bo‘lg‘usi mutaxassislar tom onidan o ‘zlashtirilishiga ko‘mak beruvchi ilmiy manbalaming ahamiyatini yana bir marotaba ta’kidlashni istardik. Zero, mamlakatimizda o ‘zining sifat bosqichi doirasida muvaflfaqiyatli amalga oshirilayotgan Kadrlar tayyorlashning Milliy dasturi barcha ishlarimizning amaldagi g‘oyaviy yo‘nalishini belgilaydi. Darslik oliy o ‘quv yurtlarining „Pedagogika“ va „Psixologiya“ y o ‘nalishlariga ixtisoslashm agan m utaxassisliklar b o ‘yicha tahsil olayotgan magistratura bosqichi talabalari uchun m o‘ljallangandir. Unda O ‘zbekiston Respublikasining „Ta’lim to‘g‘risida“gi Qonuni g‘oyalaridan kelib chiqqan holda har tomonlama m ukam mal, malakali mutaxassislar tayyorlash vazifasi ko‘zda tutilgan. Zotan, mustaqil respublikamizning kelgusidagi rivoji, ravnaqi har tomonlama barkam ol, o ‘ziga, boshqalarga, jamiyatga, tabiatga va mehnatga to‘g‘ri m unosabatini bildira oladigan, mustaqil faoliyat ko‘rsata oladigan, ijodkor va tadbirkor shaxsga bog‘liqdir. Talabada ana shu xususiyatlaming rivojlanishi so‘zsiz o ‘qituvchiga, uning o‘quvtarbiya jarayonini to‘g‘ri boshqara olishiga bog‘liq. Bugungi kunda har

Xulosa:
Xar bir inson xayotida kasbiy faoliyat muxim axamiyatga ega.Ota-onalarfarzandlarining ilk kadamlaridanok uning kelajagi tugrisida uylab kolishadi. Farzandlarining kizikish va kobiliyatlarini kuzatish orkali ularning kasbiy kelajagini aniklashga xarakat kiladilar. Аyniksa, maktabda beriladigan taʼlim-tarbiya ukuvchining turli fanlarga bulgan tanlovli munosabatini keltirib chikaradi, ayrim bolaparda esa kaysidir fanlarga bulgan kizikishi tez seziladi, yaʼni tasviriy, musikaviy va xokazolar. Usmirlik davriga kelib, muammo yanada kuchayadi. Kupgina ukuvchilar va otaonalarga kanday kasbny tanlashlari oldindan maʼlum buladi: ular “Men shifokor bulaman”, “Bizning uglimiz, kizimiz, tibbiyot insitshutiga xujjat topshiradi. Shunday bulsada, kasbiy maksadlarning anikligi va ularni ruyobga chikish i buyicha xavotirlanish xolatlari sezilib tu radi. Omadsizlikka uchrasa-chi? Аyrim ukuvchilar uchun tukkizinchi sinfni bitirgach, kasbiy yunalishlarini tanlash - eng dolzarb masala bulib koladi. Kupgina maktab bitiruvchilari kelajakda kim bulsam ekan yoki kaysi soxani mutaxassisi bulsam ekan? - degan savolni uz oldilariga kuyib, kasb tanlash muammosiga duch kelishadi. Natijada ukuvchilar tomonidan mutaxassisliklar tasodifan tanlanadi. Xech kanday maxsus tayyorgarlikka ega\ bulmasdan yoki kasbiy kelajagini tushunib yetmasdan maktab bitiruvchilarining bir kismi darxol ishga joylashadi. Bunda kasb dunyosida uz urnini kidirish uzgacha maʼnoga ega buladi.Kasb xunar kollejiga kirgan yoshlar uchun kasb tanlash muammosi tulik yechilmagan buladi. Ularning bir kismi tanlovning tugriligiga ukishning birinchi yilidayok ikkilanib kolishadi, boshkalari - mustakil kasbiy faoliyatning boshida, ayrimlari-kasb buyicha 3-4 yil ishlagandan keyin, yoshlarning ayrimlari kasb maktabini bitirib, egallagan kasbi buyicha ish topa olmaydilar va ishsizlar katoriga kushilib koladi. Demak, ular uchun kasb tanlash muammosi yana dolzarb bulib kolaveradi. Psixologik tolikish, xavotirlanish, kelajakka nisbatan ishonchsizlik, bilan karash mexnat olamida uzini topishida maʼlum kiyinchiliklarni yuzaga keltiradi. Kasbiy tayyorgarlikka ega bulgan ukuvchilar oldida ishga joylashish muammosi paydo buladi. Kishilarning individual-psixologik xususiyatlarini kasb talablari buyicha kasbiy tayyorgarligiga mosligini aniklash uchun kator mutaxassisliklar buyicha kasbiy tanlov u t k a z i l a d i . Uning bajarilishi bir kancha muammolarni keltirib chikaradi yaʼni unga kura kasbning normativ tavsiflarini belgilab olish psixologik xususiyat va sifatlarini aniklash lozim.