“Asosiy texnologik jarayonlar va qurilmalar”

Maydalash mashinalarini hisoblash uslublari. Mexanik kuch ta’sirida qattiq material yanchilganda uning bo‘laklari dastlab deformatsiyalanadi (sikiladi), so‘ngra xosil bo‘lgan katta va kichik yoriklar buylab yemiriladi (bo‘laklarga ajraydi). Natijada yangi yuzalar xosil bo‘ladi. Bu paytda sarflangan umumiy ish mikdori jismning birlik xajmini deformatsiyalash va unda yangi yuza birligini xosil qilish uchun sarflangan ish miqdorlari yig‘indisidan iborat bo‘ladi.
Bajarilgan ish miqdorlarini aniqlash imkonini beruvchi tenglamalar tarkibiga kiradigan koeffitsientlar qiymatlari ko‘p xolatlarda nomalum bo‘ladi. Mazkur xolat ushbu tenglamalardan amaliyotda foydalanish imkoniyatlarini chegaralab qo‘yadi. Shu sababdan, maydalash mashinalarining quvvatlari tajriba yo‘li bilan, emprik tenglamalar yordamida aniqlanadi.
Yirik maydalash uchun korxonalarda yassi plitali va konusli mashinalardan foydalaniladi.
Bunday mashinalarda o‘lchami 1500 mm dan katta bo‘lmagan bo‘laklar (300¸100 mm) maydalanadi, so‘ngra o‘rtacha va mayda maydalashga mo‘ljallangan konussimon valikli mashinalarga (d_m ≤100¸10 mm) uzatiladi. Mashinaning asosiy texnologik ko‘rsatkichlari bo‘lib materialni jag‘lar oralig‘ida ushlanib qolish burchagi a, ekstsentrik valni aylanish tezligi n, ish unumdorligi Q va kuvvati N hisoblanadi. Odatda a£2j, bu yerda j- ishqalanish burchagi, tgj=f; f- materialni sheka(jag‘) yuzasi bo‘yicha sirpanishi paytidagi ishkalanish koeffitsienti, f = 0.3, a = 15¸22⁰.
Ekstsentrikli valni aylanish tezligi n (min^-1) quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi:
n_max = (5)
bu yerda: S- shekaning surilish yuli, m; g= 9.81 m/c²- erkin tushish tezlanishi. Odatda n = 150¸280 min ^-1 .
Mashinaning ish unumdorligi (m³/soat) quyidagi tenglamalar yordamida hisoblanadi:
Q = 60 nVm = 60 nbFm , (6)
bu yerda V- jag‘ning bir yuli davomida maydalanib tushgan material xajmi, m³; b- yuklovchi teshikning uzunligi, m; F- yuklash tuynugining ko‘ndalang kesimi yuzasi, m²; m- mahsulotni mashinadan chiqish paytidagi uqalanishini hisobga oluvchi koeffitsient, m = 0,3¸0,65.
Mahsulotni ushlab qolish burchagining Har qanday qiymatlari uchun jag‘li maydalash mashinasining ish unumdorligi (kg/soat) quyidagicha aniqlanadi
Q = 60 Sbhrmd_ur /tga , (7)
bu yerda r- maydalanayotgan materialni zichligi, kg/m³; d_o‘r= (2L+S)/2 - maydalangan material bo‘laklarining o‘rtacha o‘lchami, m; L va b- mahsulotni chiqarish tuynugining eni va uzunligi, m;
Maydalash uchun zaruriy kuvvat (kVt) quyidagi ifodaga ko‘ra aniqlanishi mumkin
N = [s]_s nb(d₁ - d₂)/(234^.10⁹ E), (8)
bu yerda [s]_s - materialni siqish paytidagi mustaxkamlik chegarasi, Pa^.s; d₁ va d₂- material zarrachalarining dastlabki va maydalangandan so‘nggi o‘lchamlari, m; E- materialning bikirlik moduli, Pa.