Asosiy qoidalari. Egiluvchi temirbeton elementlar. Kuchlanish deformatsiyalanish

9.3. KUCHLANISH DEFORMATSIYALANISH HOLATINING 3 TA 
BOSQICHI 
Oldindan zo’riqtirilgan temirbetonning
k
uchlanish holati bosqichlari. 
Oldindan zo’riqtirilgan temirbeton konstruksiyalarda betonni siqish boshlanganida, 
tashqi kuchlar ta’sirida yemirilishgacha bo’lgan kuchlanishlar holati bir necha 
xarakterli bosqichlarga bo’linadi. O’q bo’ylab cho’ziladigan elementga markaziy 
siquvchi va tashqi kuchlar ta’sirini ko’rib o’taylik. Beton siqilgandan keyin 
elementda quyidagi kuchlanish holati tarkib topadi: 
–yo’qoluvchilarning birlamchi turlari sodir bo’lgach betonda 

b1
, armaturada 

sp
–

los1
–

b1
; 
–yo’qotuvlarning hamma turlari sodir bo’lgach, betonda 

b2
, armaturada 

sp
–

los
–

b1
kuchlanish hosil bo’ladi. Bu yerda 1 – indeksi kuchlanishlaridan 
birlamchi yo’qotuvlar, 2 – indeksi esa barcha yo’qotuvlar ayirib tashlanganligini 
bildiradi. Elementning bu holatida oldindan uyg’otilgan kuchlanishlar muqim qaror 
topgan bo’lib, tashqi kuchlar qo’yilgunga qadar 0 bosqichiga kiritsa bo’ladi. 
Тashqi cho’zuvchi kuchlar ortgan sari betonda oldindan uyg’otilgan siquvchi 
kuchlanishlar kamayib, armaturadagi cho’zuvchi kuchlanishlar ortib boradi. 
Betonda oldindan uyg’otilgan kuchlanishlar so’nganda, armaturadagi kuchlanish 

sp2
=

sp
–

los
bo’ladi. Shu holatdan boshlab element oddiy temirbeton elementi 
kabi ishlaydi, chunki unda oldindan uyg’otilgan kuchlanishlar so’ngan bo’ladi. 
Elementning bunday holati 
1a bosqichga
kiradi. Тashqi kuchlarning yanada ortishi 
betonda cho’zuvchi kuchlanishlarni paydo qiladi, bu kuchlanishlar orta borib, 
cho’zilishdagi mustahkamlik chegarasi R
bt
ga tenglashishi mumkin. Elementning 
bu holati