Asosiy organik sintez mahsulotlari texnologiyasi

9-
LАBОRАTОRIYA ISHI 
RЕKTIFIKАTSIYA USULI BILАN SUYUQ 
АRАLАSHMАLАRNI АJRАTISH 
T
оpshirilar: 1. Mахsulоt unimini аniqlаng; 
2. M
ахsulоtning suyuqlаnish tеmpеrаturаsini аniqlаng.

---

28 
bir qismi kondensatsiyalanadi. Bunda bug’dan yuqori qaynovchi komponent, a 
suyuqlikdan past qaynovchi komponent hosil bo’ladi.
Shunday 
qilib, kondensatsiyalangan 
suyuqlik 
yuqori 
qaynovchi, 
ko’tarilayotgan bug’ past qaynovchi komponent bilan to’yinadi, natijada 
apparatdan toza past qaynovchi komponent chiqadi. Kondensatning bir qismi 
flegma xolida apparatga qaytariladi, boshqa qismi distillyat bo’lib olinadi. 
Kolonkaning effekti uning balandligiga, nasadkaning xarakteriga, flegmaning 
miqdoriga va teploizolyatsiyasiga bog’liq. 
16-Rasm. Rektifikatsiya kolonasi: 1- nasadka; 2- izolyatsiya;
3- termometr; 4- sovutgich. 
Haydash
– ko’p komponentli suyuq aralashmalarni tarkibi bilan farq 
qiladigan alohida fraktsiyalarga ajratish jarayonidir. Bu usulning mohiyati 
shundaki, suyuqlik qaynash haroratigacha qizdiriladi va uning bug’lari sovitkichda 
kondensatlanib, distilyat hosil qiladi.
Suyuqlik qizdirilganda uning ustida hosil bo’lgan bug’ning bosimi atmosfera 
bosimiga tenglashganda suyuqlik qaynaydi. Demak, suyuqlikning qaynash harorati 
bilan atmosfera bosimi o’rtasida bog’liqlik – proportsionallik mavjud. Haydash 
olib borilayotgan sharoitga qarab, oddiy haydash va molekulyar haydash usullariga 
bo’linadi. 
Suyuqliklarni ajratib olish, tozalash uchun haydash usuli atmosfera bosimida 
amalga oshirilsa, bunday haydash 
oddiy haydash usuli
deyiladi. 
Molekulyar 
haydash
deb, past bosimda, suyuqlikning qaynash haroratidan past temperaturada 
haydashga aytiladi va ikkiga bo’linadi: 1)