Асосий саволлар: Тасаввуф назариясининг шаклланиши

XII-XIII асрларга келиб тасаввуфда бир қанча тариқатлар келиб чиқади. Улар Тайфурия, Кубровия, Маломатия, Мавлония, Нурия, Яссавия ва Нақшбандия тариқатларидир.

• XII-XIII асрларга келиб тасаввуфда бир қанча тариқатлар келиб чиқади. Улар Тайфурия, Кубровия, Маломатия, Мавлония, Нурия, Яссавия ва Нақшбандия тариқатларидир.
• “Тариқат” — комил инсон даражасига эришишни кўрсатувчи тўғри йўл демакдир, яъни маънавий-ахлоқий покланиш босқичларини босиб ўтиш ва бу мақоматда тараққий этиш йўл-йўриғидир.
• Тариқатнинг белгиси учтадир: 1) дам (нафас), яъни айтилиши лозим бўлмаган нарса ҳақида сўзламаслик; 2) қадам, яъни қилиниши маън этилган ишларга қадам урмаслик; 3) карам, яъни иш билан шуғулланиш, шуғулланганда ҳам керакли иш билан шуғулланиш, айни пайтда иш билан шуғулланаётганда ҳам қалб тоатини канда қилмаслик.

Йасавийа тариқати. Шайх Аҳмад Йасавий (ваф. 1166-67 й.) ва унинг шогирдлари номи билан боғлиқдир.

• Йасавийа тариқати. Шайх Аҳмад Йасавий (ваф. 1166-67 й.) ва унинг шогирдлари номи билан боғлиқдир.
• Бy тариқат асосчиси Хожа Аҳмад Йасавий бугунги Қозоғистоннинг жанубидаги Чимкент вилояти Сайрам қишлоғида дунёга келган. Баъзи манбаларга қараганда, у Йасида (ҳозирги Туркистон) таваллуд топган. Ривоятларга кўра, бу ерда у Арслон-боб исмли машҳур шайхнинг хайрли дуосига эришган.
• Йасавий риёзат, чилла, зикр ва мужоҳадага кучли аҳамият бериб, ҳаётининг аксари қисмини чиллахонада ўтказди.

Йасавий тариқатида жаҳрий зикр ижро этилади. Зикр чоғида дарвишнинг томоғидан арранинг товуши каби овоз чиққани учун Йасавийа зикрига «зикри арра», «зикри миншорий» дейилади.

• Йасавий тариқатида жаҳрий зикр ижро этилади. Зикр чоғида дарвишнинг томоғидан арранинг товуши каби овоз чиққани учун Йасавийа зикрига «зикри арра», «зикри миншорий» дейилади.
• Бу тариқатда муҳим ўрин тутган асослар қуйидагилардан иборат: Аллоҳни таниш (маърифатуллоҳ), мутлақ жўмардлик, ростгўйлик, ўзини Аллоҳга топшириш (таваккул) ва теран тафаккур.
• Аҳмад Йасавийнинг энг машҳур халифаларидан Сулаймон Ҳаким ота Боқирғоний (ваф. 1186 й.), Суфий Муҳаммад Донишманд аз-Зарнуқий ва бошқалар маълум.