Асосий ривожланиш тенденция ва йўналишларини аниқлаб олиш муҳим аҳамият касб этади

Халқаро тиклаш ва тараққиёт банки (ХТТБ) –
ўз фаолиятини 1946 йилда бошлади. Бу 
ташкилотга фақат ХВФга аъзо мамлакатлар кириши мумкин. ХТТБнинг мақсади: аъзо 
мамлакатлар иқтисодиётини қайта қуришга ва ривожланишига капитал қўйилмалар бериш 
ҳамда хусусий чет эл инвестицияларини рағбатлантириш орқали кўмаклашиш, тўлов баланси 
мувозанатини таъминлашга қаратилган қарз бериш (25 йилгача). ХТТБнинг бошқарув 
кенгашида ҳал қилувчи овозга жаҳоннинг етакчи мамлакатлари (еттилик давлатлари) эга 

---

184 
ҳисобланади. 
Халқаро тараққиёт уюшмаси (ХТУ) – 
ХТТБ нинг шохобчаси сифатида 1960 йилдан бери 
фаолият кўрсатмоқда. Уюшманинг асосий мақсади кам ривожланган мамлакатларга ёрдам 
беришдир. 
Халқаро савдо
— миллий хўжаликлар ўртасида тўланадиган жами товар айланмаси 
кўринишидаги меҳнат маҳсулотлари айирбошлашнинг ўзига хос шаклидир. 
Халқаро товар номенклатураси
— мамлакатлар ўртасида келишилган, таснифланган товар 
позициялари рўйхати бўлиб, ҳар бир товар позицияси кодлаштирилган рақамларга эга 
бўлади.
Халқаро ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти (ОЭСР)
— энг ривожланган индустриал 
мамлакатлар бирлашмаси. 
Халқаро ҳисоб-китоблар
— турли давлатларнинг ҳуқуқий ва жисмоний шахслари ўртасида 
иқтисодий, сиёсий ва маданий муносабатлардан келиб чиқувчи пул талаблари ва 
мажбуриятлари бўйича тўловларни ташкил этиш ва тартибга солиш жараёни. 
Халқаро ҳисоб-китоблар банки – 
давлатлараро банк. Мароказий банклар билан тижорат 
муомаласини олиб боради, халқаро валюта ҳамкорлигини ташкил қилишда қатнашади. 1930 
йилги Гаага конференциясига мувофиқ Англия, Франция, Германия, Бельгия, Италия 
давлатларининг бошчилигида таъсис қилинган. Ҳозирги аъзолари: Европадаги 30 
мамлакатнинг Марказий банклари, шунингдек АҚШ, Канада, Австралия, Япония ва 
Жанубий Африка Республикаси ҳисобланади.