Asinxron mashinalarni tuzilishi Asinxron mashinalarning maxsus turlari

Yaxlit rotorli asinxron mashinalar

Yaxlit rotorli asinxron mashinalarning rotorlarini magnit o’zaklari yaxlit ‘o’latdan ‘azsiz qilib tayyorlanishi mumkin. Bu mashina rotor cho’lg’amining vazifasini rotorning yaxlit magnit o’zagi bajaradi. Aylanayotgan magnit maydon yaxlit magnit o’zakda toklarni induktsiyalaydi. Mashinaning magnit o’zagi mustaxkam bo’lganligi sababli bunday maxsus mashinalarning rotorlari 10000100000 ayl/min tezliklar bilan ishlashga tayyorlanadi.

Bu mashinalar maxsus xarakterga ega bo’lgan qurilmalarda masalan, novigatsiya qurilmalarida qo’llaniladi. Yaxli rotorli asinxron mashinalarda yuza effekti kuchli bo’lganligi sababli valida katta ishga tushirish momenti hosil bo’ladi.
CHiziqli asinxron mashinalar asosan qaytuvchi-ilgarilama xarakat hosil qilish maqsadida qo’llanadi.


Rasm – Suyuq metallar uchun induktsion nasosning tuzilishi

f ₁

‘₁

‘_MX
D AM



n
‘₂
f₂
Rasm- Asinxron chastota o’zgartirgichning sxemasi
Normal asinxron mashinaning stator va rotorini kesib doska tekisligida chiziqli asinxron mashina yoyib tayyorlanadi. Bunda ilgarilama–qaytuvchi xarakatni hosil qilish uchun stator cho’lg’amlari manbaga ulanib va ajratib turiladi. CHiziqli asinxron mashinalarning konstruktsiyalari qisqa tutashgan rotorli asinxron mashinaning konstruktsiyasiga o’xshash bo’lib, magnit o’zaklari elektrotexnik ‘o’lat ‘lastinkalaridan yig’iladi, rotorning cho’lg’ami sterjen ko’rinishda tayyorlanadi.

Asinxron mashinalar suyuq metallar uchun magnitgidrodinamik nasos sifatida qo’llanishlari ham Rasm-A mumkin.

CHiziqli induktsion nasoslar tekis va tsilindr ko’rinishlarda tayyorlanishi mumkin. Tekis nasoslar magnit o’zak 1 va ko’’ fazali stator cho’lg’ami 2 va ikkita tekis induktorlar orasida joylashgan to’g’ri burchakli kanal 3 dan iborat. Suyuq metalning xususiyatiga bog’liq xolda kanalning devorlari metaldan yoki keramikadan tayyorlanishi mumkin. Induktorlarning magnit oqimlari suyuq metalda uyurma toklarni hosil qiladi. Bu toklarning magnit oqim bilan tahsiri natijasida suyuq metal magnit oqim xarakatlanayotgan tomonga oqa boshlaydi. Bunday nasoslar ilmiy tadqiqot institutlarida, trans’ort va korxonalarda qo’llanib kelinmoqda.

Rotori aylantiruvchi motorga ulangan faza rotorli asinxron mashina asinxron chastota o’zgartirgich rejimida qo’llanilishi mumkin. Faza rotorli asinxron mashina birorta cho’lg’ami f₁ chastotali kuchlanish manbaiga ulanib, rotor cho’lg’ami istehmolchiga chastotasi f₂=sf₁, bo’lgan kuchlanishni berishi mumkin.
Istehmolchiga uzatilayotgan kuchlanishning chastotasini o’zgartirish uchun asinxron mashinaning tezligini birlamchi dvigatel yordamida o’zgartiriladi.
Asinxron chastota o’zgartirgichlar asosan yengil sanoat korxonalarida keng qo’llaniladi.

Xulosa:
Bu mustaqil ishdan xulosam, Asinxron chastota o’zgartirgichlar asosan yengil sanoat korxonalarida keng qo’llaniladi. Istehmolchiga uzatilayotgan kuchlanishning chastotasini o’zgartirish uchun asinxron mashinaning tezligini birlamchi dvigatel yordamida o’zgartiriladi.Asinxron mashinaning qo’zg’almas qismi stator va qo’zg’aluvchan qismi rotor deb ataladi. Stator bilan rotorning magnit o’zaklari qalinligi 0,35÷0,5 mm elektrotexnik magnit yumshoq po’latdan tayyorlanadi. Magnit o’zakni yig’ishdan oldin bu po’lat plastinalarning ikkala tomonlari moyli konifolli lak bilan qoplanadi. Lakning qalinligi mashinaning nominal kuchlanishiga bog’liq. Kichik quvvatli asinxron mashinalarning magnit o’zaklarini tayyorlashda po’lat plastinalar lak bilan qoplanmaydi, chunki ular uchun plastinalar yuzasidagi oksid plenka bir-biridan izolyatsiya qilishga yetarli. Statorning magnit o’zagining ichki va rotorning magnit o’zagini tashqi yuzalarida pazlar hosil qilinib, ularda stator va rotorning cho’lg’amlari joylashtiriladi. Stator cho’lg’ami uch fazali qilib tayyorlanadi va manbaga ulanadi, shuning uchun birlamchi cho’lg’am deb ataladi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

J.S.Salimov – Elektr mashinalar
N.B.Pirmatov – Elektr yurutma asoslari
J.S.Salimov – Elektr mashinalar va elektr yurutma asoslari