Asinxron mashinalarni tuzilishi Asinxron mashinalarning maxsus turlari

Asinxron mashinalar asosan havo bilan sovutiladi. Asinxron motor rotorining tuzilishiga qarab ikki xil buladi:
1) qisqa tutashgan rotorli asinxron motor;
2) faza rotorli asinxron motor.
qisqa tutashgan rotorli asinxron motor - rotorining pulat o’zagi paz-lariga eritilgan alyuminiy quyilib chulg’am utkazgichlari (sterjenlar) xosil qilinadi va ularning pazlardan tashqari uchlari ikki tomondan quyma alyu-miniy xalqalar orqali qisqa tutashgan buladi. Natijada, yaxlit "olmaxon katagi" kurinishidagi qisqa tutashgan chulg’am xosil qilinadi.
Faza rotorli asinxron motori xam val, valga urnatilgan pulat uzak, uning pazlariga bir-biriga nisbatan 1200 ga siljigan uch fazali chulg’am joylash-tiriladi.
Rotorning faza chulg’amlari yulduz usulida ulangan buladi va ularning uchlari esa val-ning bir tomonida urnatilgan uchta mis yoki jez (mis va rux aralashmasi) xalqalarga ulanadi.

CHulgami qisqa tutashgan rotor chulgamlari turlari:

a) olmaxon xalqasi: 6) quyma alyuminiyli rotor: s) bir
katakli chulgam: d) ikki katakli chulg’am: f) chukur
Asinxron mashinalarning maxsus turlari
Rotori tormozlangan faza rotorli asinxron mashina faza regulyator rejimida ishlashi mumkin. Rotorni qo’l bilan yoki boshqa asinxron motor yordamida 360⁰ gacha burish mumkin. Rotorni tomozlash uchun maxsus reduktorlardan foydalaniladi. Fazoregulyatorning stator cho’lg’ami bir tomonga manbaga ulanib, ikkilanchi tomoni esa yulduz sxemada ulanadi. Rotor cho’lg’ami tarmoq bilan ‘arallel ishlashga ulanadi.




Расм- Индукцион регуляторнинг электр схемаси ва вектор диаграммаси




Расм- Фаза регуляторнинг электр схемаси ва вектор диаграммаси

Rotor faza cho’lg’amining magnit o’qi bilan stator faza cho’lg’amining magnit o’qlari orasidagi burchakni  bilan belgilanadi. Stator va rotor cho’lg’amlarida natijaviy aylanuvchan magnit maydon Ye₁ va Ye₂ eyuk larni induktsiyalaydi. Bu eyuk lar bir biridan  burchakga siljigan bo’lib, bu burchak rotor cho’lg’amini stator cho’lg’amiga nisbatan burilganligini ko’rsatadi. Fazoregulyatorda cho’lg’amlar orasida faqat magnit bog’lanish mavjud. Fazaregulyatorlar asosan ishlab chiqarish va ilmiy tadqiqot laboratoriyalarda qo’llanadi.

Rotori tormozlangan faza rotorli asinxron mashinalar induktsion reguliyator rejimida ham qo’llanilishi mumkin. Bunda rotor cho’lg’ami birlamchi cho’lg’am bo’lib xisoblanib istehmolchi bilan ketma-ket ulanadi. Stator cho’lg’ami-ikkilam chi cho’lg’am esa tarmoqqa ‘aralel ulanadi. Induktsion reguliyator asosan uch fazali elektr tarmoqlarida kuchlanishni rostlash maqsadida, katta quvvatli elektr motorlar-ni ishga tushirishda qo’llanadi. Uning cho’lg’amlari avto transformotor sxemasiga o’xshash ulanadi. Induktsion regulyatorlarning kuchlanishlari quyidagi ifodalar yordamida aniqlanadi.
U_2maks=U₁ + E₂ (21.8)
U_2min=U₁ – Ye₁

Induktsion ruguliyatorlarni stator va rotor cho’lg’amlarining o’ramlar soni teng bo’lsa Ye₂ =E₁= U₂ bo’lib

U_2maks=2U₁ U_2min=0
Induktsion reguliyatorning birlamchi cho’lg’ami yulduz va uchburchak sxemalarda ulanashi mumkin.