Ashyoshunosligi

Tilog‘och (listvinisa) —
katta mag'izli, qo‘ng‘ir-qizg‘ish rangh, 
yog‘och qatlamining yupqaligi va o ‘zagining rangi bilan tubdan 
ajralib turadi. Tilog‘och yog‘ochi ko‘p qatlamh, pishiq, og‘ir va 
qattiq, nam yoki suv ta’siriga chidamli ashyo hisoblanadi. Unda 
smola k o !p b o ‘lganidan kem iruvchilardan shikastlanm aydi.
l ilog‘och gidrotexnik va yer osti inshootlari qurishda keng 
islilatiladigan ashyodir. Tilog‘och daraxtlar ichida eng tez o‘suvchi, 
lanasi to ‘g‘ri, kam shoxh jins.
Kedr —
katta mag‘izli jins. Kedr yog‘ochi oq sarg‘ish, o ‘zagi 
esa sariq-qizg‘ish ranglarda bo‘lishi mumkin, yillik qatlami yupqa. 
o‘zi yumshoq, ammo yetarli darajada pishiqdir. Kedr tanasi to ‘g‘ri 
vil uzun. U 600—700 yil yashaydi. Sifatiga ko‘ra kedr yog‘ochi 
qarag‘ayga yaqin turadi. Qurilishda xoda va tilingan taxta holida 
va duradgorlikda ham ko'p ishlatiladi.
Pixta —
mag‘izsiz va kam smolali jins. Uning yog‘ochi qora 
qarag'ayning yog‘ochi singari g‘ovak, yengil va oson sinuvchan, 
sifati esa qora qarag‘aynikidan pastroq bo‘ladi. Pixta kam smolali 
boMganiigidan boshqa ignabargh daraxtlarga qaraganda tezroq 
cliiriydi. Pixta xoda va tilingan taxta holida ishlatiladi.
7.2. Bargli yog‘och jinslar
Bargh yog‘och jinslar duradgorlik buyumlari, faner, parket, 
inebel va sliu kabilar uchun ishlatñadi.
Eman (dub) —
juda qattiq, pishiq, og‘ir va chiroyli bo‘lib, 
qo‘ng£ir yoki sarg‘ish rangda boladi. Eman yog‘ochi 60—80°C
135

---

haroratda quritilganda, uning hajmi birmuncha kichrayadi, ya’ni 
kirishadi. Eman yog‘ochining radial va tangensial kesimi juda 
chiroyli. Eman parket, bochka taxtasi, faner, mebel tayyorlash 
va pardozlashda ishlatiladi.
Qayrag‘och
— o £zagi och qo‘ng‘ir yoki kulrang qo‘ng‘ir, 
zaboloni keng, och sariq yog‘och jinsdir. Qayrag‘och taxtasi zarbga 
yaxshi qarshilik qiladi. 0 ‘zi og‘ir, pishiq, biroz egiluvchan, qattiqligi 
o‘rtacha ashyo.
Oq qayin —
bargli daraxtlar ichida eng ko‘p tarqalgandir. Uning 
yog‘ochi qattiq va pishiq. Lekin, tanasining egriligi va turli 
zam burug‘lar ta ’siriga chidam siz boTganligi sababli ayrim 
buyumlarga yaroqsizdir. U faner ishlab chiqarish sanoatida ko‘p 
ishlatiladi. Oq qayin po‘stlog‘ining oqligi unda smolali moddalar 
borligini bildiradi.
Qora qayin —
qizil, sarg‘ish ranglarning turli tuslarida uchray- 
digan jins. Har tomonlama kesganda ham qora qayinda yillik 
qatlamlar, o ‘zak nurlari yaxshi ko‘rinib turadi.
Qora qayin bezakli pardozbop qoplama ashyolar sifatida ko‘p 
ishlatiladi.
Qora qayin yog£ochi, asosan, mebel va faner ishlab chiqarish 
sanoatida ishlatiladi, undan parket va o‘quv asboblari tayyorlanadi.