Ashyoshunosligi

6.2-rasm. Yog‘och
rnorilkani bo'yaladigan yuzaga bir va bir 
taxtaga morilka surkash
necha qatlamda berish mumkin. 
{6.2-rasm).
Bunday morilkalar 
bilan qizil yog‘och, bargli talog‘och (listvenisa), eman, yong‘oq 
va ko‘plab boshqa yog‘och yuzalarini bo'yash mumkin.
Yog‘ochga rang berishdan tashqari, uning olovbardoshliligini 
oshiradi. Morilka yog‘ochga yaxshi shimiladi va tez qotadi. Yogli 
morilkalardagi yog‘ singib, uni chirishdan himoya qiladi. Bunday 
morilkalaming rangli turlari ko‘p. Lekin rangga bog‘liq bo‘lmagan 
holda yog‘ochnmg «rasm»ini saqlab qoladi. Yog‘li morilkalar mebel 
is blab chiqarishda keng qo‘llaniladi, shuningdek, ular bilan pollar 
hamda eshiklar ham bo‘yaiadi. Morilkalar bilan bo‘yaladigan yuza 
toza, yog‘sizlantirilgan bo‘lishi kerak.
6,2, Pigmentlar, íayyor bo‘yoq tarkiblari va
Marniag xiiiari
Luminessentli pigmentiar
qorong‘iiikda ham yorug‘lik bera- 
digan luminafordan tashkil topgan bo‘yoqdir. Fosfor ham xuddi 
shunday yorug‘lik beradi, ammo luminafor zararsizdir va ko‘p 
vaqt davomida yonib turadi. Luminofor binafsha rangli riur 
tarqatadi. Uning bunday xossasi bo‘yoqlar va rangli pigmentiar 
bilan birgalikda bezakli pardozlash ishlarida qo‘llash imkonini 
beradi. Lum inaforlarning asosiv qo‘llanish sohasi: maketlar 
tayyorlashda, rwrli, rangli to ‘ldirgichlarnibo‘yashda, «yonuvchan»
119

---

bo‘yoq, yaltiraydigan iok, nurianib turuvchi bezak qog‘ozlar (oboy- 
lar), yaltiraydigan bezakli yopishqoq qog‘ozlar ishlab chiqarishda.
Flourestsetli pigmentlarrdng
boshqa pigm entlardan farqi, 
uiaming yanada yaltiroqligidir. Kunduzgi yorug‘likda ham bu 
pigmentlar odatdagi ranglardan 30—50% ga yaxshiroq ko‘rinadi. 
Shu bilan bir qatorda, ular ultrabinafsha nurlarini tarqatadi. Bu 
xususiyat ulardan reklama dizaynida, ilmiy maqsadlarda foyda- 
lanish imkoniyatini beradi.
Galogmfik
tasaw ur yaratuvchi (golografik tilla, golografik ku- 
mush)ning boshqalardan asosiy farqi shundaki, ushbu pigment 
qo‘shilgan bo‘yoq bilan bo‘yalgan yuzaga tushgan nur singanda 
ular kamalak ranglarni beradi.
Qumq bo‘yoq,
boshqacha qilib aytganda, turh rangdagi obdan 
tuyilgan mayda kukun pigmentlar holida bo‘ladi. Bo‘yoqh tarkiblar 
esa bo‘tqasimon yoki suyuq bo‘!adi. Ular organik eritmalarda eriydi. 
U bo‘yoqli bog‘lovchilar bilan quruq bo‘yoq (piginent)ning ara- 
lashmasidan tashkil topgan.
Bog‘lovchi m oddalar sifatida ahflardan bosbqa anorganik 
bog‘lovchilar ham ishlatiladi. Masalan, yelimli suv yoki sement, 
ohak suvlari va suyuq shisha eritm alari bilan aralashtirilgan 
pigmentlar ham bo‘yoq tarkibini hosñ qiladi.
Bo‘yoqlar quyosh nurida xiralashadi yoki asta-sekin buziladi. 
Ishlatilishi qulay bolgan suyuq bo‘yoq tarkibini tayyorlash uchun 
100 g pigmentga sarflanadigan alif miqdori pigmentning moy 
singdiruvchanligi deb ataladi.