Ashyoshunosligi

I. Otilib chiqqan tog‘ jinslari
Toshib chiqqan
Vulqondan otilib chiqqan
Г
Q adim gi
Yangi
topilgani:
topilgani:
kvars; parflr;
labradoril;
ortoklaz;
traxit;
diobaz;
andezit;
porfirit
bazalt
i
Sochiluvchan:
Sementlashib
vulqon kuli;
qolgan:
vulqon qumi;
vulqon tufi;
pem za
tu f lava
8.1-rasm.
Tog‘ jinslarining tasnifi
158

---

1550°C ga teng. Dala shpati atmosfera ta’sirida asta-sekin yern i- 
rilib, pardozbop kaolin (chinni buyumlari ishlanadigan xomashyo- 
uing bir turi), qumtuproq va boshqa jinslarga aylanadi. Toza dala 
shpatidan quyma pardozbop sopol ashyolari ishlanadi.
Sluda —
kimyoviy tarkibi jihatidan murakkab, sariqroq, oq 
rang suvli alumosilikatdir. Tabiatda sluda bir necha xilda uchraydi. 
Shulardan eng ko‘p tarqalganlari har xil rangli muskovit va 
biotitdir.
Muskovit —
yaltiroq, oq yold kul rang holatda uchraydigan, 
qiyin eruvehan, kislotalar ta’siriga chidamli sluda guruhiga kiruvchi 
mineraldir.
Biotit —
qora rangdagi, oson yemiriluvchan magnezial-temir 
sluda.
Olivin —
asosan, ternir va magniy silikatlaridan tashkil topgan 
mineraldir. Olivin ko‘k rangli, atmosfera ta ’siriga chidamsiz, 
suv ta’sirida esa hajmi kengayadi. U asbestsement sanoatida va 
issiqlikni kam o'tkazadigan ashyolar ishlab chiqarishda ko‘p 
ishlatiladi.
Vermikmliî —
qatlamli silikatli gidrosluda guruhidagi minerai, 
qattiqligi 1—1,5, ziehligi 2,4—2,7 g/sm3 gateng. Qizdirganda (900— 
1000°C) ko‘pehib, hajmi 15—20 marta kattalashadi.
Vermikuht o‘rta yirikhkdagi qumshnon issiqlikni kam o ‘tkaza- 
digan ashyo sifatida foydalaniladi.
Qurilishda ko‘pehitilgan vermikulit bino va inshooatlaming 
turli elementlari — devorlar, tom, pol, yertola va quvurlaming 
issiqligini saqlovehi qoplamalar sifatida ishlatiladi.
K o‘pchitilgan vermikulitning issiqlik o ‘tkazuvchanlik koef- 
fitsiyenti 0,04-0,062 Vt/m°C ga teng.