Ащоли статистикаси

4.2. Аҳоли табиий ҳаракатининг маҳсус коэффициентлари ва уларнинг 
умумий коэффициентлар билан ўзаро боғлиқлиги 
Аҳоли статистикасидаги аҳоли табиий харакатини ифодаловчи маҳсус 
коэффициентлар ҳам муҳим аҳамиятга эга. 
Аҳолининг табиий ҳаракатини синифлар ва ижтимоий гуруҳлар деганда 
ўрганиш лозим. Аҳолининг табиий ҳаракати коэффициентлари, ҳар ҳил синф 
ва ижтимоий гуруҳлар бўйича лозим кўрсаткичларнинг ўртача натижасини 
ифодалайди. 
Маҳсус коэффициентларга аҳолининг маълум жинси ва ёши бўйича 
аниқланган коэффицнентлар киради. Маҳсус коэффиентларни ҳисоблаш 
усули умумий коэффициентларни ҳисоблаш усулидан фарқ, қилмайди. 

---

12 
Уларнинг фарқи шундаки, унда аҳоли маълум гуруҳида юз берган фарқлар 
ўша гуруҳ. аҳолининг ўртача сонига бўлинади. 
Аҳолининг табиат ҳаракатини ўрганишда туғилишнинг маҳсус 
коэффицентини ўрганиш катта ахамиятга эга.Уни аниқлаш учун туғилган 
болалар сонини 15 дан 49 ёшгача бўлган аёлларнинг ўртача йиллик сонига 
бўлинади: 
Маҳсус туғилиш К билан умумий туғииш К орасида яқин алоқа мавжуд. 
Агар маҳсус туғилиш коэффицентини ва 15-49 ёш орасидаги аёллар 
сонининг умумий аҳоли сонида улуши маълум бўлса,умумий туғилиш К ни 
аниқлаш мумкин ёки аксинча: 
Никоҳдан ўтишнинг маҳсус коэффициенти ҳам аҳолини ўрганишда 
муҳим рўл ўйнайди. Маҳсус никоҳдан ўтиш коэсффицентини аниқлаш учун 
никоҳдан ўтганлар сони 15 ёшдан юқори бўлган, никоҳда бўлмаган аёллар 
сонига бўлинади. 
Аниқлик киритилган маҳсус никоҳдан ўтиш коэффициентни аниқлаш 
учун иикоҳдан ўтганлар сони 15 дан 49 ёшгача бўлган никоҳда бўлмаган 
аёллар сонига бўлинади; ёшига қараб никоҳдан ўтиш коэффициент маълум 
ёшда никоҳдан ўтган аёллар сонининг шу ёшдаги никоҳда бўлмаган 
аёлларнинг умумий сонига нисбатан аниқланади. 
Аҳолининг такрор пайдо бўлишини таҳлил қилишда никоҳда турувчи 
эркак ва аёллар фоизини ўрганиш муҳим аҳамият касб этади. Никоҳдаги ва 
никоҳсиз туғилганлар коэффицентини бир-биридан ажратиш лозим: 
Маҳсус коэффицпентлар қаторига болалар вафот этиш коэффициенти ва 
бир ёшдан ўтиб вафот этганлар кўрсаткичларини ҳам ҳисоблаш лозим. Лекин 
уларни ҳисоблаш ва коэффициентларини тузилишининг ўзига ҳос 
ҳусусиятлари уларни алоҳида бўлимга олишни тақоза этади.