Arxeologiy a

17-mavzu: Janubiy O`rta Osiyo antik davrda.
Reja:
1) O`rta Osiyo antik davriga umumiy tavsif
2) Parfiya davlati
3) YUnon-Baqtriya davlati.
E'tibor bering:
O’rta Osiyo qadimgi (antik) dunyosining o’ziga xos xususiyatlari. O’zbekistonning shimoliy-sharqiy xududlarida qadimgi dehqonchilik vohalarining tashkil topishi. Choch, Qadimgi Fragana Ustrushona. Qadimgi Baqtriya antik davrida. Qadimgi Baktriya yozma manba’larda. Baktriya 1OOO shaharli o’lka. Ellin va mahalliy madaniy an’analarning moddiy madaniyatdagi ifodasi. Qadimgi Baqtriyada diniy e’tiqod. San’at, haykaltaroshlik va haykalchalar. Yunon-Baqtriya tangalari va baxtar yozuvi. Ko’chmanchi yuedji qabilalarining Baqtriyaga kirib kelishi va Kushonlar davlati. Kushonlar davri Baqtriyasining shahar va qishloqlari: Ko’xna Termiz, Dalvarzintepa, Xalchayon, Kampirtepa, Zartepa, Ayritom, Xayitobodtepa, Oqqo’rg’on, Mirzaqultepa, Sho’rtepa, Oysaritepa vaboshqalar. Yirik sun’iy sug’orish inshoatlarining barpo etilishi Zang kanali. Dehqonchilik va chorvachilik. Hunarmandchilik: kulolchilik, to’qimachilik,metallsozlik, zargarli, toshtaroshlik, shishasozlik. Shahar me’morchiligi: turor joylar, saroylar, ibodatxonalar.Vima Kadfiz davrida pul isloxati va tovar-pul munosabatlari.Ichki va tashqi savdo. Diniy e’tiqodlar va ko’mish marosimlari. Dalvarzintepa, Ko’xna Termiz va Kampirtepa nauslari. Qadimgi Baqtriyada buddaviylik dinining tarqalishi. Qoratepa, Fayoztepa, Ayritom va Dalvarzintepa buddaviylik ibodatxonalari. Kushonlar davri Baqtriya madaniyatini shakllanishida ko’chmanchi qabilalarning, ellin va hind-ganxar buddaviylik madaniyatlarining o’rni. Kushonlar davri san’ati: devoriy suratlar, monumental xaykaltaroshlik, terrakota xaykalchalari. Kushonlar davri Baqtriyasi madaniyatining jahon tsivilizatsiyasida tutgan o’rni. Qadimgi Sug’diyona antik davrida. Sug’diyona haqida yozma manbalar. Nautaka va Ksenippa. ·adimgi Sug’diyona shahar va qishloqlari: Afrosiyob, Erqo’rg’on, Buxoro,Kitob, Qalai Zoxaki Maron, Romishtepa, Varaxsha, Qo’rg’ontepa va boshqalar. Shahar me’morchiligi: turor joylar, saroy va ibodatxonalar. Yirik sun’iy sug’orishinshoatlarini barpo etilishi. Darg’om kanali. Dehqonchilik va chorvachiliik. Xunarmandchilik: kulolsozlik, to’qimachilik, metallsozik, zargarlik, shishasozlik. Diniy e’tiqodlar va ko’mish marosimi. Erqo’rg’ondagi otashparastlik ibodatxonasi. Sug’diyonaning kadimgi tangalari va sug’d yozuvi. Qadimgi Sug’diyonaning mozor ko’rg’onlari. Qadimgi Sug’dning ko’chmanchi qabilalar bilan aloqalari. Qadimgi Xorazm antik davrida. qadimgi Xorazm yozma manba’larda. Qadimgi Xorazm shahar va qishloqlari: Qo’yqirilgan qal’a, Ayazqal’a, To’qqal’a, Jonbosqal’a, Xozarasp, Ichanqal’a, Anqaqal’ava Tuproqal’a.Tuproqqal’a-qadimgi Xorazm poytaxti. Shahar me’morchiligi: turor joylar, saroy va ibodatxonalar. Xorazmda sun’iy sug’orish inshoatlarining rivojlanishi. Dehqonchilik va chorvachilik. Xunarmandchilik: kulolchilik, to’qimachilik, metallsozlik, zargarlik, ·adimgi Xorazm san’ati va madaniyati. Monumental haykalsozlik, devoriy suratlar, terrakota haykalchalari. Diniy e’tiqod. Ko’mish marosimi va ossuariylar. Xorazm yozuvi va tangalari. Tovar-pul munosabatlari. Xorazm va ko’chmanchilar bilan madaniy-xo’jalik va etnik aloqalar.
Adabiyotlar:

1. 
   Kosholenko T.A. Kul’tura Parfii. M. 1966.
   
2. 
   Stavskiy B.YA. K yugu ot jeleznix varot. M. 1087.
   
3. 
   Annaev T. SHaydullaev SH. Surxandaryo tarixidan lavxalar. T. 1998.
   
4. 
   Pidaev SH.R. Sirli kushonlar saltanati. T. 1990.
   
5. 
   Sa`dullaev A. Qadim O`zbekiston ilk yozma manbaalarda. T. 1986.