Art terapiya turlari

Delfino-Bailey diqqatga sazovor joylari Art-terapiyani qo’llashning 4 asosiy yo’nalishi:

1. 
   Bemor tomonidan mavjud bo’lgan san’at asarlarini tahlil qilish va sharhlash orqali davolash uchun foydalanish (passiv art terapiya).
   
2. 
   Ijodiy harakat asosiy shifo omili (faol art-terapiya) sifatida qaralganda, bemorlarni mustaqil ijodga undash.
   
3. 
   Birinchi va ikkinchi tamoyillarni bir vaqtda qo’llash.
   
4. 
   Psixoterapevtning o’zining rolini, uning ijodkorligini o’rgatish jarayonida bemor bilan munosabatlarini ta’kidlash.
   

Jahon adabiyotida bor turli qarashlar art-terapiyaning shifolash mexanizmi bo’yicha – ijodiy g’oyalar, sublimativ, proyektiv, art-terapiya, bandlik va boshqalar.
Ijodiy g’oyalarga ko’ra, art-terapiyaning psixikaga moslashtiruvchi ta’sirini san’atning mohiyati bilan bog’liq holda tushunish mumkin. Insonning ijodiy asosiga ishonish, yashirin ijodiy kuchlarni safarbar etish, bu o’z-o’zidan davolovchi ta’sirga ega bo’lishi birinchi o’ringa chiqadi. Art-terapiyaning vazifasi hamma odamlarni rassom yoki haykaltarosh qilish emas, balki shaxsda uning yakuniy ijodiy imkoniyatlarini amalga oshirishga qaratilgan faollikni uyg’otishdir. Terapiyada asosiy e’tibor ijodiy faoliyatga, bemorni mustaqil ravishda yaratishga va rag’batlantirish qobiliyatiga qaratiladi.
Maslouning fikriga ko’ra, inson faoliyatining asosiy manbai bu o’zini o’zi anglash va o’zini namoyon qilish uchun doimiy intilishdir, ammo bu faqat mavjud bo’ladi. Sog’lom odamlar. Nevrotiklarda bu ehtiyoj yo’q qilinadi, yo’q va san’at uni qayta tiklash usullaridan biri bo’lishi mumkin. O’z-o’zini namoyon qilish yo’llari haqida gapirar ekan, Maslou go’zallik va ekstazning eng yuqori tajribasiga ishora qiladi. Psixoterapevtning vazifasi odamlarga ushbu daqiqalarni his qilishlariga yordam berish, ularning paydo bo’lishi uchun sharoit yaratish, bemorni qatag’on qilinganlarni ozod qilishga, o’z O’zini bilishga o’rgatishdir.Moslashuv nuqtai nazaridan, art-terapiya shaxsning umumiy uyg’unlashuviga hissa qo’shadigan atrof-muhitga moslashish imkoniyatlariga nisbatan faol pozitsiyani ta’minlaydigan integratsiyalashgan moslashuv mexanizmi sifatida qaraladi.
Art-terapiyaga javob berish va sublimatsiyaning maxsus shakli sifatida keng tarqalgan qarashlar mavjud. Badiiy sublimatsiya insonning instinktiv impulsi vizual, badiiy-majoziy tasvir bilan almashtirilganda yuzaga keladi. Ushbu kontseptsiya tarafdorlarining fikricha, Ijodkorlik sublimatsiya shakllaridan biri sifatida turli instinktiv impulslarni (jinsiy, tajovuzkor) va hissiy holatlarni (depressiya, ohangdorlik, tushkunlik, qo’rquv, g’azab, norozilik va boshqalar) namoyon qilish, amalga oshirish, shuningdek, san’atda ifodalash va shu bilan javob berish imkonini beradi. . Shunday qilib, ijtimoiy istalmagan faoliyatda ushbu tajribalarning tashqi namoyon bo’lish xavfi kamayadi. Klein rasm chizishni bemorga shafqatsiz tajovuzni bostirishga imkon beruvchi kompensatsion harakat deb hisoblaydi. Asarlar siljish, komplekslar mazmunini ongga singdirish va ular bilan birga keladigan salbiy his-tuyg’ularni boshdan kechirishga yordam beradi. Bu, ayniqsa, “gapira olmaydigan” bemorlar uchun juda muhim, ular haqida gapirishdan ko’ra, ijodkorlikda o’z fantaziyalarini ifodalash osonroqdir. Qog’ozda tasvirlangan yoki loydan yasalgan fantaziyalar ko’pincha tajribalarni og’zaki bayon qilishni tezlashtiradi va osonlashtiradi. Ish jarayonida og’zaki, odatiy aloqa paytida mavjud bo’lgan himoya yo’q qilinadi yoki kamayadi, shuning uchun art-terapiya natijasida bemor o’zining buzilishi va atrofidagi dunyo his-tuyg’ularini to’g’ri va realroq baholaydi. Chizish, xuddi orzu kabi, ongsiz ziddiyat elementlarini og’zaki ifodalashni qiyinlashtiradigan “ego-tsenzura” to’sig’ini olib tashlaydi. Ijod bemor uchun mazmunli va boshqalar uchun g’ayrioddiy shaklda namoyon bo’ladigan ongsiz g’oyalar va fantaziyalarni ifodalashga yo’l ochadi. Art-terapiya variantlaridan biri sifatida tushda paydo bo’ladigan tushlar va his-tuyg’ularning eskizlari qo’llaniladi.