Arrenius –
dissotsialanish nazariyasi
Asqarov – “Askalsiy” dorisini ishlab chiqqan. Polimyelitg qarshi
Avogadro - - bir xil sharoitda har qanday gazning teng hajmlarida bir xil miqdorda zarrachalari bo’lishini aniqladi.
Bakeland – fenolformaldegid smolani sanoatda ishlab chiqarish usulini.
Bayer – sikloalkanlardagi halqalkar barqarorligi 5 azolilarigacha ortadi keyin kamayadi. Fenol va formaldegiddan smolasimon mahsulot olgan.
Bekkerel – radioaktivlikningochilishi. Uran tuzlaridan rentgen nurlariga o’xshash nurlar chiqishini aniqladi
Berselius – (1814)46ta element massalari asosida jadval tuzdi. Organik kimyo tushunchasini fanga kir. Birinchi organik kimyo darsligi muallifi
Bertlo – yog’. Etilenni gidratlab etil spirt sin.qil. 1-b.b Benzolni, Fenolni, Naftalinni olgan. Chumoli kis ta sintez qilgan. 1-marta metanni CS2 b.n H2S aralashmasini Cu ustidan o’tkazib olgan.
Bor – postulatlar asosida atomning tuzilish nazariyasini yaratdi
Boyl – kim. element eng oddiykim. Jihatdan bo’linmaydigan zarra, u murakkab moddalar tarkibiga kiradi.
Butlerov – organik moddalar tuzilish nazariyasini <> kitobida batafsil bayon qildi. Shakar sintezi. Izomeriyaning mohiyatini tushuntirdi.
Chargraff – nuklein kistada purin pirimidinga teng
Charlz Gudir – kauchukni qutqardi. Unga S biriktirib rezina oldi.
Dalton – atom molekulyar ta’limotni, atom massa haqidagi tushunchani fan.kirit. “Har qanday element bir xil mayda zarrachalar atomlardan tash.top.ligini” takidladi
Danilevskiy – oqsil molekulasida peptid gruppasi mavjudligini ko’rsatdi
Debereyner – elementlarni triadalarga bo’ldi. Elementlarni atom massalariga qarab triadalar nazariyasini tak.qil.
Devisson va Djemrmer – elektron difraksiyasini kuzatib ularning to’lqin xususiyatiga ega ekanligini isbotladi
Dubinlar (aka uka) – Rossiyada neft haydaydigan qurilma
Dyuma va Buley – organik moddalarning radikalli tuzilish nazariyasini ochgan
Eynshteyn 1905y fotoeffekt hodisasini tariflab berdi
Faradey – 1834yil elektroliz qonuniyatlarini ta’riflab berdi. Katod, anod, kation, anion tushunchalarini kir.
Fersman – fosforni “Hayot va tafakkur elementi” deb atadi
Fisher - peptid bog’ b.n birikkan 18ta aminokista qoldig’idan iborat birikmani sin.qil. mushak oqsili(miozin) tarkibida antipepsin va antiripsin borligini aniq. Oqsillarda valin prolin brligini kashf etdi. Aminokistalar birikib polipeptidlar hosil qilishini isbotladi
Franklend – valentlik tushunchasini fanga kir
Fredrik Jolio Kyuri va Iren kyuri – suniy radoiaktivlikni kashf etdi
Gess – reaksiyaning issiqlik effekti moddalar tabiatiga bog’liq, oraliq bosqichlarga bog’liq emas
Geyzanberg - <>
Goffman – galogenalkinlarga amiak berib amin olish
Gund - << atomda elektron spnlar yig’indisi maksimal qiymatga ega bo’lganda atom energetik afzallikka ega b.di>>
Ivanenko, Gapon, Geyzenberg – yadro tuzilishi proton – neytron nazariyasi
Jekson va Morton – etil efirni jarrohlikda qo’llagan
Jerar sharl Fredrik – molekula atomlarning o’zaro ta’sirini birinchi b.b aniqlagan. Organik birikmalarni sinflarga ajratishni taklif qil.
Joffrua moddalarning o’xshashlik jadvalini tuzdi
Kablukov – mendeleyevning gidratlanish va Arreniasning ionlanish nazariyasini birlashtirdi va elektrolitik dissotsiyalanish nazariyasini tak.qil
Kekule – sirka kistaning 20 xil formulasidan foy, Benzolning halqa tuzilishini ochgan. Valentlik tushunchasi. Organik kimyoning birinchi ta’rifi uning darsligida berilgan.
Kekule, Kolbe – uglerodning 4 valentli ekanligi
Kekule, Kuper - Uglerod – uglerod bog’lar mavjuydligi
Klechkovskiy – pog’onachalarning elektronlar b.n to’lib borishi tartibi
Kolbe, Frankland – sirka kis-ta
Kossel – H-O-E zarrachalarning orasidagi munosabatni sxematik tasvirlanishi. Tuzsimon moddalarda ionli bog’lanish mohiyatini ochdi
Kuper – valentlikni ifodalashda valentshtrixnini kiritdi
Lavuazye va Laplas qonuni- har qanday murakkab moddaning parchalanish energiyasi uning hosil bo’lish ener.ga teng.
Lebedev – dunyoda 1-b.b (1,3butadiyenni Na tasirida)sintetik kauchuk olish.
Lekok de-Buabadron – galliyni kashf etdi
Libix – mineral oziqlanish nazariasi. O’g’it
Libix va Vyoler – izomeriya hodisasini ochdi
Lomonosov (1756) – modda massasining saqlanish qonuni
Lui de Broyl elektronning to’lqin tabiatini tasvirlab berdi
Lyuis – kovalent bog’lanish hosil bo’lishini talqin etdi
Makintosh – kauchukdan suv o’tkazmaydigan palto tikish.
Maksvell (1864) yorug’lik va elektr hodisalari o’rtasidagi bog’lanishni aniqladi.
Maksvell va Lorens aylanma tok harakati bilan elektromagnit to’lqin oqimi orasidagi munosabatni aniq.
Malliken – elektronnning fizik xossalari ( zaryad, massa, harakat tezligi va radiusi) ni tavsiflab berdi
Margraf – xo’raki lavlagi tarkibida 6% qand borligini aniqladi
Markovnikov – qo’shboqqa birikish, izomerlanish qoidalarini yaratdi. Neftni mustaqil fan bo’lishiga asos soldi. Sikloparafinlar (naftenlar)ni kashf etdi, 5,6 azoli halqali birikmalarni neftdan ajratib oldi
Maxsumov - Kimyoviy tuzilish nazariyasini elektron va fazoviy tuzilishga bog’lab, takomillashgan hozirgi zamon qoidasini quidagicha taklif etgan . “ Murakkab zarrachaning tabiati uning tarkibi hamda kimyoviy, elektron va fazoviy tuzilishiga bog’liq”
Meyer – 1864 yilda elementlarning atom massalari ortib borish tartibidagi jadvalni tak.qil
Misher – nuklein kistani kashf etdi
Mozli – atom zaryadining tartib raqamiga tengligi
Nabiyev – o’g’it
Nagaoka va O. Lodj – atom tuzilishining ikkinchi (Saturn sayyorasiga o’xshash) modelini tak.etdi
Nekrasov – to’la o’xshash elementlarni aniq
Nilson – skandiyni kashf etdi
Nobel – Dinamitni yaratdi
Noddaklar (er xotin) reniyni kashf etdi
Nyulends – ekvivalentlikka asoslangan oktavalar qonuni
Plank - energiyaning kvantlanish xususiyati
Poling – gibridlanish hodisasi, elektromanfiylik tushunchasi
Prust – tarkibning doimiylik qonuni
Rentgen – rentgen nurlarining ochilishi
Rezerford – atom tuzilishining planetar modeli. Nurlarni α β γ nurlarga ajratdi.
Sala – erituvchilarni suvli, yog’li, kislotali sinflarg ajratdi
Semyonov – kataliz, zanjir reaksiyalar, issiqlik b.n portlash nazariyasini yaratgan
Shankurtua – silindr shaklidagi jadvalni tuzdi
Shevrel – yog’larni(Brannoko b.n birga) stearin va oleindan tash.topganliginianiq. stearin, palmitin, va oleinni ajratib oldi. Hayvon to’qimalaridan xolesterin ajratib olkdi. Stearin shamlar ish.chq.ga patent oldi
Sheyele – glitserinni 1-b.b olgan. Undan so’ng Shevrel.
Shredinger – atomlarning elektron tuzilishini ifodalovchi to’lqin funksiyasi uchun tenglamani keltirib chiqardi
Shtern va Gerlax – atomning magnit moment komponentlari tashqi magnit maydonida diskret qiymatlarini qabul qilishni asoslab berdi.
Shuxov – krekingni sanopat usuli
Shveyger – galogen tushunchasini fan.kir
Siliman – Amerikada neft haydash tajribalari
Sladovskaya Kyurilar – radiy va polininyni kashf etdi
Stoney – 1893y manfiy zaryadning eng kichik zarrachasini “alektron” deb atadi.
Tomson – 1897y katod nuri nelektronlar oqimi ekenligini aniqladi
Tomson – 1898-1899 y <> ni tak.etdi
Uilard – γ nurlarni aniqlab eletromagnit to’lqinlar ekenlgini aniqladi
Vagner – etilenni gidratlagan KmnO4 ning suvli eruitmasi. Glikol hosil b.di.favorskiy – asitilenning izomerlanishi. Dioksanni olgan.
Vinkler – germanyni kashf etdi
Vyoler – (disiandan) oksalat va (ammoniy sianatdan)mochevina sintezladi. Sianid kistani ixtiro qildi. Al, Be, Ittiriylarni oldi.
Vyurs – metilamin va etilamin, fenol, etilen oksid va boshqalarni ixtiro va sintez qilgan
Xyukkel – aromatiklik qoidasi
Yakobi – galvonoplastikani ochgan
Yung – 1811 yilda yorug’lik nurinin g difraksiya xossasini o’rganib uning to’lqin tabiatga ega ekanligini isbotladi.
Yuryev – furan, tiofen, pirrolning bir biriga o’tishi
Zelinskiy – protivogazni ixtiro qil. Asitilenni trimerlab benzol olgan
Zinin – anilinni sintez qilgan. To’yingan va to’yinmagan siklik birikmalar.
Gustaffson – sikloalkanni digaloid birikmalariga rux tasir ettirib oladi
Sobatye – alkenlarga vodorodning birikishi
Vagner alkenlarga KMnO4 ning suvli eritmasini tasir ettirib glikollar olish
Shorign – ajralgan diyen uglevodorodlarning olinishi
Arrenius – dissotsialanish nazariyasi
Asqarov – “Askalsiy” dorisini ishlab chiqqan. Polimyelitg qarshi
Avogadro - - bir xil sharoitda har qanday gazning teng hajmlarida bir xil miqdorda zarrachalari bo’lishini aniqladi.
Bakeland – fenolformaldegid smolani sanoatda ishlab chiqarish usulini.
Bayer – sikloalkanlardagi halqalkar barqarorligi 5 azolilarigacha ortadi keyin kamayadi. Fenol va formaldegiddan smolasimon mahsulot olgan.
Bekkerel – radioaktivlikningochilishi. Uran tuzlaridan rentgen nurlariga o’xshash nurlar chiqishini aniqladi
Berselius – (1814)46ta element massalari asosida jadval tuzdi. Organik kimyo tushunchasini fanga kir. Birinchi organik kimyo darsligi muallifi
Bertlo – yog’. Etilenni gidratlab etil spirt sin.qil. 1-b.b Benzolni, Fenolni, Naftalinni olgan. Chumoli kis ta sintez qilgan. 1-marta metanni CS2 b.n H2S aralashmasini Cu ustidan o’tkazib olgan.
Bor – postulatlar asosida atomning tuzilish nazariyasini yaratdi
Boyl – kim. element eng oddiykim. Jihatdan bo’linmaydigan zarra, u murakkab moddalar tarkibiga kiradi.
Butlerov – organik moddalar tuzilish nazariyasini <> kitobida batafsil bayon qildi. Shakar sintezi. Izomeriyaning mohiyatini tushuntirdi.
Chargraff – nuklein kistada purin pirimidinga teng
Charlz Gudir – kauchukni qutqardi. Unga S biriktirib rezina oldi.
Dalton – atom molekulyar ta’limotni, atom massa haqidagi tushunchani fan.kirit. “Har qanday element bir xil mayda zarrachalar atomlardan tash.top.ligini” takidladi
Danilevskiy – oqsil molekulasida peptid gruppasi mavjudligini ko’rsatdi
Debereyner – elementlarni triadalarga bo’ldi. Elementlarni atom massalariga qarab triadalar nazariyasini tak.qil.
Devisson va Djemrmer – elektron difraksiyasini kuzatib ularning to’lqin xususiyatiga ega ekanligini isbotladi
Dubinlar (aka uka) – Rossiyada neft haydaydigan qurilma
Dyuma va Buley – organik moddalarning radikalli tuzilish nazariyasini ochgan
Eynshteyn 1905y fotoeffekt hodisasini tariflab berdi
Faradey – 1834yil elektroliz qonuniyatlarini ta’riflab berdi. Katod, anod, kation, anion tushunchalarini kir.
Fersman – fosforni “Hayot va tafakkur elementi” deb atadi
Fisher - peptid bog’ b.n birikkan 18ta aminokista qoldig’idan iborat birikmani sin.qil. mushak oqsili(miozin) tarkibida antipepsin va antiripsin borligini aniq. Oqsillarda valin prolin brligini kashf etdi. Aminokistalar birikib polipeptidlar hosil qilishini isbotladi
Franklend – valentlik tushunchasini fanga kir
Fredrik Jolio Kyuri va Iren kyuri – suniy radoiaktivlikni kashf etdi
Gess – reaksiyaning issiqlik effekti moddalar tabiatiga bog’liq, oraliq bosqichlarga bog’liq emas
Geyzanberg - <>
Goffman – galogenalkinlarga amiak berib amin olish
Gund - << atomda elektron spnlar yig’indisi maksimal qiymatga ega bo’lganda atom energetik afzallikka ega b.di>>
Ivanenko, Gapon, Geyzenberg – yadro tuzilishi proton – neytron nazariyasi
Jekson va Morton – etil efirni jarrohlikda qo’llagan
Jerar sharl Fredrik – molekula atomlarning o’zaro ta’sirini birinchi b.b aniqlagan. Organik birikmalarni sinflarga ajratishni taklif qil.
Joffrua moddalarning o’xshashlik jadvalini tuzdi
Kablukov – mendeleyevning gidratlanish va Arreniasning ionlanish nazariyasini birlashtirdi va elektrolitik dissotsiyalanish nazariyasini tak.qil
Kekule – sirka kistaning 20 xil formulasidan foy, Benzolning halqa tuzilishini ochgan. Valentlik tushunchasi. Organik kimyoning birinchi ta’rifi uning darsligida berilgan.
Kekule, Kolbe – uglerodning 4 valentli ekanligi
Kekule, Kuper - Uglerod – uglerod bog’lar mavjuydligi
Klechkovskiy – pog’onachalarning elektronlar b.n to’lib borishi tartibi
Kolbe, Frankland – sirka kis-ta
Kossel – H-O-E zarrachalarning orasidagi munosabatni sxematik tasvirlanishi. Tuzsimon moddalarda ionli bog’lanish mohiyatini ochdi
Kuper – valentlikni ifodalashda valentshtrixnini kiritdi
Lavuazye va Laplas qonuni- har qanday murakkab moddaning parchalanish energiyasi uning hosil bo’lish ener.ga teng.
Lebedev – dunyoda 1-b.b (1,3butadiyenni Na tasirida)sintetik kauchuk olish.
Lekok de-Buabadron – galliyni kashf etdi
Libix – mineral oziqlanish nazariasi. O’g’it
Libix va Vyoler – izomeriya hodisasini ochdi
Lomonosov (1756) – modda massasining saqlanish qonuni
Lui de Broyl elektronning to’lqin tabiatini tasvirlab berdi
Lyuis – kovalent bog’lanish hosil bo’lishini talqin etdi
Makintosh – kauchukdan suv o’tkazmaydigan palto tikish.
Maksvell (1864) yorug’lik va elektr hodisalari o’rtasidagi bog’lanishni aniqladi.
Maksvell va Lorens aylanma tok harakati bilan elektromagnit to’lqin oqimi orasidagi munosabatni aniq.
Malliken – elektronnning fizik xossalari ( zaryad, massa, harakat tezligi va radiusi) ni tavsiflab berdi
Margraf – xo’raki lavlagi tarkibida 6% qand borligini aniqladi
Markovnikov – qo’shboqqa birikish, izomerlanish qoidalarini yaratdi. Neftni mustaqil fan bo’lishiga asos soldi. Sikloparafinlar (naftenlar)ni kashf etdi, 5,6 azoli halqali birikmalarni neftdan ajratib oldi
Maxsumov - Kimyoviy tuzilish nazariyasini elektron va fazoviy tuzilishga bog’lab, takomillashgan hozirgi zamon qoidasini quidagicha taklif etgan . “ Murakkab zarrachaning tabiati uning tarkibi hamda kimyoviy, elektron va fazoviy tuzilishiga bog’liq”
Meyer – 1864 yilda elementlarning atom massalari ortib borish tartibidagi jadvalni tak.qil
Misher – nuklein kistani kashf etdi
Mozli – atom zaryadining tartib raqamiga tengligi
Nabiyev – o’g’it
Nagaoka va O. Lodj – atom tuzilishining ikkinchi (Saturn sayyorasiga o’xshash) modelini tak.etdi
Nekrasov – to’la o’xshash elementlarni aniq
Nilson – skandiyni kashf etdi
Nobel – Dinamitni yaratdi
Noddaklar (er xotin) reniyni kashf etdi
Nyulends – ekvivalentlikka asoslangan oktavalar qonuni
Plank - energiyaning kvantlanish xususiyati
Poling – gibridlanish hodisasi, elektromanfiylik tushunchasi
Prust – tarkibning doimiylik qonuni
Rentgen – rentgen nurlarining ochilishi
Rezerford – atom tuzilishining planetar modeli. Nurlarni α β γ nurlarga ajratdi.
Sala – erituvchilarni suvli, yog’li, kislotali sinflarg ajratdi
Semyonov – kataliz, zanjir reaksiyalar, issiqlik b.n portlash nazariyasini yaratgan
Shankurtua – silindr shaklidagi jadvalni tuzdi
Shevrel – yog’larni(Brannoko b.n birga) stearin va oleindan tash.topganliginianiq. stearin, palmitin, va oleinni ajratib oldi. Hayvon to’qimalaridan xolesterin ajratib olkdi. Stearin shamlar ish.chq.ga patent oldi
Sheyele – glitserinni 1-b.b olgan. Undan so’ng Shevrel.
Shredinger – atomlarning elektron tuzilishini ifodalovchi to’lqin funksiyasi uchun tenglamani keltirib chiqardi
Shtern va Gerlax – atomning magnit moment komponentlari tashqi magnit maydonida diskret qiymatlarini qabul qilishni asoslab berdi.
Shuxov – krekingni sanopat usuli
Shveyger – galogen tushunchasini fan.kir
Siliman – Amerikada neft haydash tajribalari
Sladovskaya Kyurilar – radiy va polininyni kashf etdi
Stoney – 1893y manfiy zaryadning eng kichik zarrachasini “alektron” deb atadi.
Tomson – 1897y katod nuri nelektronlar oqimi ekenligini aniqladi
Tomson – 1898-1899 y <> ni tak.etdi
Uilard – γ nurlarni aniqlab eletromagnit to’lqinlar ekenlgini aniqladi
Vagner – etilenni gidratlagan KmnO4 ning suvli eruitmasi. Glikol hosil b.di.favorskiy – asitilenning izomerlanishi. Dioksanni olgan.
Vinkler – germanyni kashf etdi
Vyoler – (disiandan) oksalat va (ammoniy sianatdan)mochevina sintezladi. Sianid kistani ixtiro qildi. Al, Be, Ittiriylarni oldi.
Vyurs – metilamin va etilamin, fenol, etilen oksid va boshqalarni ixtiro va sintez qilgan
Xyukkel – aromatiklik qoidasi
Yakobi – galvonoplastikani ochgan
Yung – 1811 yilda yorug’lik nurinin g difraksiya xossasini o’rganib uning to’lqin tabiatga ega ekanligini isbotladi.
Yuryev – furan, tiofen, pirrolning bir biriga o’tishi
Zelinskiy – protivogazni ixtiro qil. Asitilenni trimerlab benzol olgan
Zinin – anilinni sintez qilgan. To’yingan va to’yinmagan siklik birikmalar.
Gustaffson – sikloalkanni digaloid birikmalariga rux tasir ettirib oladi
Sobatye – alkenlarga vodorodning birikishi
Vagner alkenlarga KMnO4 ning suvli eritmasini tasir ettirib glikollar olish
Shorign – ajralgan diyen uglevodorodlarning olinishi
Arrenius – dissotsialanish nazariyasi
Asqarov – “Askalsiy” dorisini ishlab chiqqan. Polimyelitg qarshi
Avogadro - - bir xil sharoitda har qanday gazning teng hajmlarida bir xil miqdorda zarrachalari bo’lishini aniqladi.
Bakeland – fenolformaldegid smolani sanoatda ishlab chiqarish usulini.
Bayer – sikloalkanlardagi halqalkar barqarorligi 5 azolilarigacha ortadi keyin kamayadi. Fenol va formaldegiddan smolasimon mahsulot olgan.
Bekkerel – radioaktivlikningochilishi. Uran tuzlaridan rentgen nurlariga o’xshash nurlar chiqishini aniqladi
Berselius – (1814)46ta element massalari asosida jadval tuzdi. Organik kimyo tushunchasini fanga kir. Birinchi organik kimyo darsligi muallifi
Bertlo – yog’. Etilenni gidratlab etil spirt sin.qil. 1-b.b Benzolni, Fenolni, Naftalinni olgan. Chumoli kis ta sintez qilgan. 1-marta metanni CS2 b.n H2S aralashmasini Cu ustidan o’tkazib olgan.
Bor – postulatlar asosida atomning tuzilish nazariyasini yaratdi
Boyl – kim. element eng oddiykim. Jihatdan bo’linmaydigan zarra, u murakkab moddalar tarkibiga kiradi.
Butlerov – organik moddalar tuzilish nazariyasini <> kitobida batafsil bayon qildi. Shakar sintezi. Izomeriyaning mohiyatini tushuntirdi.
Chargraff – nuklein kistada purin pirimidinga teng
Charlz Gudir – kauchukni qutqardi. Unga S biriktirib rezina oldi.
Dalton – atom molekulyar ta’limotni, atom massa haqidagi tushunchani fan.kirit. “Har qanday element bir xil mayda zarrachalar atomlardan tash.top.ligini” takidladi
Danilevskiy – oqsil molekulasida peptid gruppasi mavjudligini ko’rsatdi
Debereyner – elementlarni triadalarga bo’ldi. Elementlarni atom massalariga qarab triadalar nazariyasini tak.qil.
Devisson va Djemrmer – elektron difraksiyasini kuzatib ularning to’lqin xususiyatiga ega ekanligini isbotladi
Dubinlar (aka uka) – Rossiyada neft haydaydigan qurilma
Dyuma va Buley – organik moddalarning radikalli tuzilish nazariyasini ochgan
Eynshteyn 1905y fotoeffekt hodisasini tariflab berdi
Faradey – 1834yil elektroliz qonuniyatlarini ta’riflab berdi. Katod, anod, kation, anion tushunchalarini kir.
Fersman – fosforni “Hayot va tafakkur elementi” deb atadi
Fisher - peptid bog’ b.n birikkan 18ta aminokista qoldig’idan iborat birikmani sin.qil. mushak oqsili(miozin) tarkibida antipepsin va antiripsin borligini aniq. Oqsillarda valin prolin brligini kashf etdi. Aminokistalar birikib polipeptidlar hosil qilishini isbotladi
Franklend – valentlik tushunchasini fanga kir
Fredrik Jolio Kyuri va Iren kyuri – suniy radoiaktivlikni kashf etdi
Gess – reaksiyaning issiqlik effekti moddalar tabiatiga bog’liq, oraliq bosqichlarga bog’liq emas
Geyzanberg - <>
Goffman – galogenalkinlarga amiak berib amin olish
Gund - << atomda elektron spnlar yig’indisi maksimal qiymatga ega bo’lganda atom energetik afzallikka ega b.di>>
Ivanenko, Gapon, Geyzenberg – yadro tuzilishi proton – neytron nazariyasi
Jekson va Morton – etil efirni jarrohlikda qo’llagan
Jerar sharl Fredrik – molekula atomlarning o’zaro ta’sirini birinchi b.b aniqlagan. Organik birikmalarni sinflarga ajratishni taklif qil.
Joffrua moddalarning o’xshashlik jadvalini tuzdi
Kablukov – mendeleyevning gidratlanish va Arreniasning ionlanish nazariyasini birlashtirdi va elektrolitik dissotsiyalanish nazariyasini tak.qil
Kekule – sirka kistaning 20 xil formulasidan foy, Benzolning halqa tuzilishini ochgan. Valentlik tushunchasi. Organik kimyoning birinchi ta’rifi uning darsligida berilgan.
Kekule, Kolbe – uglerodning 4 valentli ekanligi
Kekule, Kuper - Uglerod – uglerod bog’lar mavjuydligi
Klechkovskiy – pog’onachalarning elektronlar b.n to’lib borishi tartibi
Kolbe, Frankland – sirka kis-ta
Kossel – H-O-E zarrachalarning orasidagi munosabatni sxematik tasvirlanishi. Tuzsimon moddalarda ionli bog’lanish mohiyatini ochdi
Kuper – valentlikni ifodalashda valentshtrixnini kiritdi
Lavuazye va Laplas qonuni- har qanday murakkab moddaning parchalanish energiyasi uning hosil bo’lish ener.ga teng.
Lebedev – dunyoda 1-b.b (1,3butadiyenni Na tasirida)sintetik kauchuk olish.
Lekok de-Buabadron – galliyni kashf etdi
Libix – mineral oziqlanish nazariasi. O’g’it
Libix va Vyoler – izomeriya hodisasini ochdi
Lomonosov (1756) – modda massasining saqlanish qonuni
Lui de Broyl elektronning to’lqin tabiatini tasvirlab berdi
Lyuis – kovalent bog’lanish hosil bo’lishini talqin etdi
Makintosh – kauchukdan suv o’tkazmaydigan palto tikish.
Maksvell (1864) yorug’lik va elektr hodisalari o’rtasidagi bog’lanishni aniqladi.
Maksvell va Lorens aylanma tok harakati bilan elektromagnit to’lqin oqimi orasidagi munosabatni aniq.
Malliken – elektronnning fizik xossalari ( zaryad, massa, harakat tezligi va radiusi) ni tavsiflab berdi
Margraf – xo’raki lavlagi tarkibida 6% qand borligini aniqladi
Markovnikov – qo’shboqqa birikish, izomerlanish qoidalarini yaratdi. Neftni mustaqil fan bo’lishiga asos soldi. Sikloparafinlar (naftenlar)ni kashf etdi, 5,6 azoli halqali birikmalarni neftdan ajratib oldi
Maxsumov - Kimyoviy tuzilish nazariyasini elektron va fazoviy tuzilishga bog’lab, takomillashgan hozirgi zamon qoidasini quidagicha taklif etgan . “ Murakkab zarrachaning tabiati uning tarkibi hamda kimyoviy, elektron va fazoviy tuzilishiga bog’liq”
Meyer – 1864 yilda elementlarning atom massalari ortib borish tartibidagi jadvalni tak.qil
Misher – nuklein kistani kashf etdi
Mozli – atom zaryadining tartib raqamiga tengligi
Nabiyev – o’g’it
Nagaoka va O. Lodj – atom tuzilishining ikkinchi (Saturn sayyorasiga o’xshash) modelini tak.etdi
Nekrasov – to’la o’xshash elementlarni aniq
Nilson – skandiyni kashf etdi
Nobel – Dinamitni yaratdi
Noddaklar (er xotin) reniyni kashf etdi
Nyulends – ekvivalentlikka asoslangan oktavalar qonuni
Plank - energiyaning kvantlanish xususiyati
Poling – gibridlanish hodisasi, elektromanfiylik tushunchasi
Prust – tarkibning doimiylik qonuni
Rentgen – rentgen nurlarining ochilishi
Rezerford – atom tuzilishining planetar modeli. Nurlarni α β γ nurlarga ajratdi.
Sala – erituvchilarni suvli, yog’li, kislotali sinflarg ajratdi
Semyonov – kataliz, zanjir reaksiyalar, issiqlik b.n portlash nazariyasini yaratgan
Shankurtua – silindr shaklidagi jadvalni tuzdi
Shevrel – yog’larni(Brannoko b.n birga) stearin va oleindan tash.topganliginianiq. stearin, palmitin, va oleinni ajratib oldi. Hayvon to’qimalaridan xolesterin ajratib olkdi. Stearin shamlar ish.chq.ga patent oldi
Sheyele – glitserinni 1-b.b olgan. Undan so’ng Shevrel.
Shredinger – atomlarning elektron tuzilishini ifodalovchi to’lqin funksiyasi uchun tenglamani keltirib chiqardi
Shtern va Gerlax – atomning magnit moment komponentlari tashqi magnit maydonida diskret qiymatlarini qabul qilishni asoslab berdi.
Shuxov – krekingni sanopat usuli
Shveyger – galogen tushunchasini fan.kir
Siliman – Amerikada neft haydash tajribalari
Sladovskaya Kyurilar – radiy va polininyni kashf etdi
Stoney – 1893y manfiy zaryadning eng kichik zarrachasini “alektron” deb atadi.
Tomson – 1897y katod nuri nelektronlar oqimi ekenligini aniqladi
Tomson – 1898-1899 y <> ni tak.etdi
Uilard – γ nurlarni aniqlab eletromagnit to’lqinlar ekenlgini aniqladi
Vagner – etilenni gidratlagan KmnO4 ning suvli eruitmasi. Glikol hosil b.di.favorskiy – asitilenning izomerlanishi. Dioksanni olgan.
Vinkler – germanyni kashf etdi
Vyoler – (disiandan) oksalat va (ammoniy sianatdan)mochevina sintezladi. Sianid kistani ixtiro qildi. Al, Be, Ittiriylarni oldi.
Vyurs – metilamin va etilamin, fenol, etilen oksid va boshqalarni ixtiro va sintez qilgan
Xyukkel – aromatiklik qoidasi
Yakobi – galvonoplastikani ochgan
Yung – 1811 yilda yorug’lik nurinin g difraksiya xossasini o’rganib uning to’lqin tabiatga ega t isbotladi.
Yuryev – furan, tiofen, pirrolning bir biriga o’tishi
Zelinskiy – protivogazni ixtiro qil. Asitilenni trimerlab benzol olgan
Zinin – anilinni sintez qilgan. To’yingan va to’yinmagan siklik birikmalar.
Gustaffson – sikloalkanni digaloid birikmalariga rux tasir ettirib oladi
Sobatye – alkenlarga vodorodning birikishi
Vagner alkenlarga KMnO4 ning suvli eritmasini tasir ettirib glikollar olish
Shorign – ajralgan diyen uglevodorodlarning olinishi