Aromatik uglevodorodlar. Olinishi va xossalari mavzusini

Pedagogik ta’lim klasteri: muammo va yechimlar 
Pedagogical Education Cluster: Problems and Solutions 
 
Кластер педагогического образования: проблемы и решения 
 
Chirchik, Uzbekistan 1516 International Conference 
uglevodorodlarga aromatik uglevodorodlar deyiladi.
 
Shunday qilib, Maykl Faradey kashf 
etgan moddaning formulasi C
6
H
6
dir. Bu aromatik uglevodorodlarning asosiy vakili. U 
maymun benzol deb ham ataladi, chunki benzol formulasi nemis olimi Avgust Kekule 
tushida bir-biriga matematik olti burchak shaklida ulangan oltita maymun shaklida 
ko„ringan. 1865 yil 27-yanvar - benzol molekulasining tug„ilgan kuni (shu kuni Kekule 
benzol uchun o„zining qo„shbog„ va oddiy bog„ ketma-ket kelgan olti burchakli halqa 
formulasini taklif etgan). 
Kichik loyiha: 
(Tahminiy vaziyat o„rtaga biror bir yangi qonun qo„yilganda biz ilgari 
o„zlashtirilgan ma'lumotlar bilan uni taqqoslash jarayonida ushbu ma'lumotlarning 
etishmasligidan paydo bo„ladi. Benzolning tuzilishini kuzatish orqali o„quvchilar uning 
tuzilishi alkenlarning tuzilishi bilan o„xshashlikni ko„rishadi, Shuningdek alkenlarda 
boradigan reksiyalarni benzolda ham boradi deb taxmin qilishadi).
 
O„qituvchi: A.M.Butlerovning kimyoviy tuzilishi nazariyasining qoidalaridan biri 
shunday deydi: “Moddalarning xossalari ularning molekulalarining kimyoviy tuzilishiga 
bog„liq” va biz bilamizki, moddaning faqat molekulyar formulasini bilish etarli emas, 
molekulaning xossalari haqida xulosa chiqarish uchun uning tuzilishini bilish kerak. 
Shuning uchun bizning hozirda vazifamiz benzolni tuzilishni aniqlashga harakat qilishdir. 
Benzol kashf etilgandan so„ng, uning tuzilishi haqida bahs-munozaralar juda uzoq 
vaqt davomida olib borildi. Biz uchun eng oson yo„li bu – bizda mavjud ba'zi bir faktlar 
asosida benzolning strukturaviy formulasini tuzishdir.
Taxminiy vaziyat yaratiladi. Keltirilgan C
6
H
6
formulasiga mos keladigan va 
uglevodorodlarning qaysi sinfiga kiritilishi mumkin bo„lgan strukturaviy formulani 
tuzishga harakat qilaylik. 
To„yinmagan uglevodorodlar haqidagi bilimlarga asoslanib, o„quvchilar bo„lishi 
mumkin bo„lgan strukturaviy formulalarini taklif qilishadi:
 
C
H
3
C
C
C
C
CH
3
Geksadiin-1,5
geksadiyen-1,2-in-5
geksadiin-2,4
geksadiyen-1,5-in-3
C
CH
2
C
H
CH
2
C
CH
CH
C
CH
2
C CH
2
C
H
CH
C
H
2
C
C
CH
CH
2

---