«Архитектура» факультети

Битирув малакавий иши 
“Дизайн” кафедраси
бет 

---

чиқариш ҳажмлари ортишига мувофиқ равишда фойдаланилаётган табиат 
бойликлари миқдорининг ҳам ортаётганини шунинг натижасида аҳоли жон бошига 
тўғри келадиган атроф-муҳитга таъсир этишнинг барча турлари ҳам кўпайганлигини 
ҳисобга олиш лозим. Ер юзи аҳолисининг сони айрим тебранишлар ва пасайишларга 
қарамасдан, умуман анча узоқ давр мобайнида узлуксиз ўсиб боради. Шу билан 
бирга аҳоли кўпайиш суръатлари ҳам ошади. БМТнинг демографик комиссияси 
берган маълумотларга қараганда, ҳар секундда 3 та бола туғилади, бу эса 10 млн. ёки 
йилига 120 млн. бола демакдир. Ўлганлар, ҳалок бўлганларни ҳисобдан чиқариб 
ташланса аҳолининг йиллик кўпайиши 80-81 млн. кишини ташкил этади. Агар 1000 
йил илгари аҳолининг йиллик ўсиши 70 минг. кишини ташкил этган бўлса, 1988 
йилда бу кўрсаткич 80 млн.га тенг бўлди 1979 йилдан 1988 йилгача Ер юзи аҳолиси 
4336 млн. кишидан 5000 млн. кишига етди. Ҳозир дунёда 6 млрд. дан ортиқ киши 
яшамоқда кўриниб турибдики, Ер юзи аҳолиси қанчалик зич жойлашса, инсонниг 
хўжалик фаолияти қанчалик жадал ривожланса, хўжалик юритишнинг самарали 
усулларини 
излаш 
муаммоси 
шунчалик 
ўткирлашиб 
бораверади. 
БМТ 
маълумотларига кўра, 2050 йилга бориб 11-12 млрд.га етиши кутилмоқда демак ҳар 
10-12 йилда аҳолининг кўпайиши 1 млрд.ни ташкил этади. 
Республика шаҳарларида 1926 йилда 1013 минг ёки аҳолининг 21,7 фоизи 
истиқомат қилган бўлса, 1990 йилга келиб бу кўрсаткич 8282 минг киши ёки 41 
фоизни ташкил этади. Бу шуни кўрсатадики, саноати ривожланган, ишлаб чиқариш 
ҳажми кўпайган шаҳарларда атроф-муҳитга таъсир ҳам кўрсатганлигидан далолат 
беради. 
Атроф-муҳитни муҳофаза қилиш муаммоси аҳоли кўпайиши, унинг 
истиқболдаги динамикаси ўзига хосликлари билан чамбарчас боғлиқдир.
Ўзбекистонда касалланиш турлари асосан маълум даражада чиқиндиларнинг
сифат таркибига ва саноатнинг турларига боғлиқдир. Чунончи рангли металлургия
корхоналари чиқиндилари таъсирида юрак-қон-томир системалари касалликлари
билан оғриш кўпрок учрайди. Қора металлургия саноати корхоналари ва энергетика 
қурилмалари аввало нафас органлари системасига таъсир кўрсатади. Химия ва нефт 
химияси саноати корхоналари жойлашган районларда аллергия касалликлари кенг 
тарқалган.