Археологиянинг роли

15 га яқин 
илмий жамият 
иш олиб борди. Улар 
геология, география, зоология, 
ботаника, иқтисодиёт, тарих, шарқшунослик, археология, этнография, 
антропология, илмий тиббиёт
ва шу каби билим тармоқлари ва ѐрдамчи 
илмий фанлар соҳасида тадқиқот ишларини олиб борганлар. 
Мустамлака Туркистон шароитида илмий жамиятларнинг фаолияти 

---

маҳаллий ахоли ўртасига ѐйилмади. Илмий тиббиѐт жамиятлари бундан бир 
қадар мустаснодир. Ўлкада Фарғона тиббиѐт жамияти (1892-1910 йиллар),
Туркистон шифокорлар жамияти
(1899-1909 йиллар),
Туркистон тиббиѐт 
жамияти
(1900-1908 йиллар), Бу жамиятлар Туркистон ўлкасида тиббиѐт, 
табиатшунослар ва шифокорлар ишларини ташкил этиш ва яхшилаш 
масаласини, кишиларнинг соғлиғи ва ҳаѐтига зарарли бўлган ўрта асрчилик 
қолдиқларига қарши кураш олиб бориш масаларини ўртага қўйиб, уларни 
муҳокама қилди. 
ХХ аср бошларида ҳам Туркистондаги илмий жамиятлар ўз 
фаолиятини давом эттирди. 
В.Ошанин 
ўлка ҳайвонот дунѐсини ўрганди; 
Н.А.Зарудний
Туркистон паррандаларини ўрганди;
Б.А.Федченко
ва унинг 
онаси
О.А.Федченко
ўлканинг ўсимлик дунѐсини тадқиқ қилди. Бу ишлар 
натижасида илмий жамиятлар бўлими томонидан эълон қилинган асарларда 
ўсимлик ва ҳайвонот дунѐсининг 80 хил янги уруғ, тур ва кичик турларини 
таърифловчи маълумотлар эълон қилинди. 
Б.А.Федченко
нинг 1915 йилда эълон қилинган 
“Туркистон 
ўсимликлари”
деган асарида Ўрта Осиѐда маълум бўлган 5030 дан кўпроқ
ўсимлик хиллари кўрсатиб ўтилган. 
Туркистонда бўлган зилзиларни 
Б.Я.Kороленко, Г.Б.Леонов 
ва бошқалар 
ўрганган.