Aralash funksiyali birikmalar


γ β α H3C–CH2–CHOH–COOH α



Download 179,41 Kb.
bet2/7
Sana14.06.2022
Hajmi179,41 Kb.
#668135
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Aralash funksiyali birikmalar

γ β α
H3C–CH2–CHOH–COOH α-oksimoy kislota
γ β α
H3C–CHOH–CH2–COOH β-oksimoy kislota
α α`
HOOC–CHOH–CHOH–COOH α, α`-dioksi qahrabo kislota(vino kislota)
Oksikislotalarni sistematik nomenklaturaga binoan nomlashda uzun zanjirdagi C-atomlari sonini ifodalovchi kislota nomiga gidroksil gruppa holatini ko’rsatuvchi raqam bilan «gidroksi» old qo’shimchasi qo’shiladi. Raqamlash karboksil gruppadan boshlanadi. Masalan:
3 2 1
H3C–CHOH–COOH 2-gidroksi propan kislota
3 2 1
H3C–COH–COOH 2-gidroksi-2-metil propan kislota
CH3
3 2 1
H2COH–CH–COOH 3-gidroksi-2-metil propan kislota
CH3
Izomeriyasi. Oksikislotalarning izomeriyasi:
1.Molekuladagi gidroksil gruppaning karboksil gruppaga nisbatan qanday joylashganligiga;

  1. Kislota molekulasining tarmoqlangan yoki tarmoqlanmaganligiga bog’liq bo’ladi. Masalan: molekulasida 4 ta C-atomi bo’lgan oksikislotaning 5 ta izomeri bor:



Formulasi

Sistematik nomlanishi

Ratsional nomlanishi

4 3 2 1
H3C–CH2–CHOH–COOH

2-gidroksi butan
kislota.

α-oksimoy kislota.

4 3 2 1
H3C–CHOH–CH2–COOH

3-gidroksi butan
kislota.

β-oksimoy kislota.

4 3 2 1
H2COH–CH2–CH2–COOH

4-gidroksi butan
kislota.

γ-oksimoy kislota.

3 2 1
H2COH–CH–COOH
CH3

3-gidroksi-2-metil propan kislota

α-metil-β- oksipropion kislota

3 2 1
H3C–COH–COOH
CH3

2-gidroksi-2-metil propan kislota.

α-oksi-α-metil propion kislota.

Oksikislotalar molekulasida asimmetrik C-atomlari bo’lsa, fazoviy ko’zgu (optik) izomerlar vujudga keladi. Masalan: sut kislotaning shunday ko’zgu izomerlari bor:


D (+) sut kislota. D (-) sut kislota.
Olinishi. Oksikarbon kislotalar tabiatda ko’p tarqalgan bo’lib, m-n: (olma, sut, limon kislotalar), ular asosan o’simliklar tarkibida uchraydi. Oksi monokarbon kislotalarning molekulasida ham gidroksil gruppa, ham karboksil gruppa bo’lganligi sababli ular spirtlarga karboksil gruppa yoki kislotalarga gidroksil gruppa kiritish orqali sintez qilinadi.

    1. Oksikarbon kislotalar, 1,2-glikollar yoki ularning kamida bitta birlamchi spirt gruppasi (-CH2OH) bo’lgan hosilalarini oksidlash yo’li bilan hosil qilinadi:

HOCH2–CH2OH + O2 → H2O + HOCH2–COOH glikol kislota etilenglikol


HOCH2–CHOH–CH3 + O2 → H2O + H3C–CHOH–COOH sut kislota

propandiol-1,2


    1. Galogen kislotalardagi galogen atomini gidroksil gruppaga almashtirib olish. Bu reaksiya α-galoid kislotalarning ishqor yoki suv bilan qizdirish orqali amalga oshiriladi:

ClCH2–COOH + HOH → HCl + HOCH2–COOH ClCH2–COOH + NaOH → NaCl + HOCH2–COOH

    1. Aldegid va ketonlardan olish. Aldegid va ketonlarga HCN kislota ta’sir ettirib, hosil bo’lgan oksinitrillarni gidrolizlash bilan sanoatda oksikislotalar olinadi:

OH
R–COH + HCN → R–CH–CN + 2HOH → NH3 + R–CHOH–COOH R—C=O + HCN → R—C—OH + 2HOH → R–C(OH) –COOH + NH3 R R CN R
Fizik xossalari. Oksikarbon kislotalarning dastlabki vakillari suvda yaxshi eruvchan, qovushqoq suyuqlik yoki kristall moddalardir.
Kimyoviy xossalari. Oksikarbon kislotalar o’ziga mos keadigan to’yingan yog’ kislotalariga nisbatan kuchli kislotalardir. Oksikarbon kislotalar bifunksional moddalardir. Molekulasida ham gidroksil, ham karboksil gruppasi bo’lganligi sababli spirtlarga va kislotalarga xos barcha reaksiyalarga kirishadi.

  1. Barcha oksikarbon kislotalar spirtlar bilan reaksiyaga kirishib murakkab efirlar hosil qiladi.

H3C–CHOH–COOH + C2H5OH → H2O + H3C–CHOH–COOC2H5

sut kislotaning etil efiri


  1. Karboksil gruppa hisobiga kislotalarga xos reaksiyalarga kirishib,

tuzlar, murakkab efirlar, amidlar va boshqa moddalarni hosil qiladi:
H3C–CHOH–COOH + NaOH → H2O + H3C–CHOH–COONa
H3C–CHOH–COOH + CH3OH → H2O + H3C–CHOH–COOCH3
H3C–CHOH–COOH + NH3 → H2O + H3C–CHOH–CONH2

  1. Download 179,41 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish