Ҳаракатни бошқаришнинг техник воситалари р е ж а: 1

Йўл тўсиқлари автомобиллар кўтарилган жойлардаги қияликлардан, кўприклардан, эстакадалардан, ажратиш полосасидаги ўтиш жойларидан кутилмаганда тушиб кетмаслиги, катта тўсиқларга урилмаслиги, йўловчиларнинг ҳаракатини тартибга солиш учун ўрнатилади.

• Йўл тўсиқлари автомобиллар кўтарилган жойлардаги қияликлардан, кўприклардан, эстакадалардан, ажратиш полосасидаги ўтиш жойларидан кутилмаганда тушиб кетмаслиги, катта тўсиқларга урилмаслиги, йўловчиларнинг ҳаракатини тартибга солиш учун ўрнатилади.
• Вазифасига кўра йўл тўсиқларининг конструкцияси иккита гуруҳга бўлинади:
• -Биринчи гуруҳга ТВ ҳаракатини тартибга солиш учун қўлланиладиган тўсиқлар.
• -иккинчи гуруҳга эса йўловчилар ҳаракатини тартибга соладиган йўл тўсиқлари киради.

• Биринчи гуруҳ йўналтирувчи тўсиқлар

• Иккинчи гуруҳ тўсиқлар

• -Биринчи гуруҳдаги тўсиқлар транспорт воситаларининг куч билан таъсир қилишига мўлжалланган конструкциялар киради.
• Бундай конструкцияларнинг шакли ва ўлчамлари транспорт воситаларини қатнов қисмида, йўл четида ёки ажратиш полосасида ушлаб қолиш, ҳайдовчи ва йўловчиларга таъсир қиладиган, инерция кучи талабларига асосан белгиланади.

Биринчи гуруҳ тўсиқлари икки гуруҳга бўлинади: йўналтирувчи ва тўхтатувчи. Йўналтирувчи тўсиқлар йўл ўқи бўйлаб йўл четига, ажратиш полосасига ёки кўприк, йўл ўтказгич қатнов қисмининг четига ўрнатилади, автомобилнинг сирғалиб урилишини тўхтатишга мўлжалланади (тўсиққа урилиш бурчаги 30° даражагача бўлади).

• Биринчи гуруҳ тўсиқлари икки гуруҳга бўлинади: йўналтирувчи ва тўхтатувчи. Йўналтирувчи тўсиқлар йўл ўқи бўйлаб йўл четига, ажратиш полосасига ёки кўприк, йўл ўтказгич қатнов қисмининг четига ўрнатилади, автомобилнинг сирғалиб урилишини тўхтатишга мўлжалланади (тўсиққа урилиш бурчаги 30° даражагача бўлади).
• Конструкциясига кўра биринчи гуруҳдаги йўналтирувчи тўсиқларнинг бир неча тури бўлади: баръерлар, парапетлар, бордюрлар ва аралаш тўсиқлар.

• Бир томонли металл тўсиқ (ГОСТ 26804—86):
• а – олд кўриниши; б – план; в – иш участкасидаги устун; г – бошланиш ва тугаш участкаларидаги устунлар; д – қаттиқ консал; е – планкани устунга бириктириш; L1 – бошланиш участкаси; L2 – иш участкаси; L3 – охирги учатка; 1 – охирги элемент; 2 – планка; 3 – нурни қайтарадиган элемент; 4 – диагонал боғлаш; 5 – устун; 6 – қаттиқ консол; 7 - M10X1.25-8g 30.58 болт; 8 - MI6X45.58 болт.

• Икки томонли металл тўсиқлар (ГОСТ 26804—86):
• а – олд кўриниши; б – план; в – устун конструкцияси; г – тиргак консол; д – балкаларни устун билан бирлаштириш; L1 – бошланиш участкаси; L2 – иш участкаси; L3 – ўтиш участкаси: 1 – нурни қайтарадиган элемент; 2 – устунлар; 3 – планкалар; 4 – тиргак консол; 5 – скоба; 6 –болт М16Х45.58; 7 –болт Ml6Х1,5 8gХ30,58;

• Парапет туридаги темир бетон тўсиқлар:
• а – йиғилган; б – монолит: в – охирги блок: 1 – арматура тўри (стержен диаметри 8 мм): 2 – монтаж троси ўтадиган очиқ жой: 3 –қалинлиги 10 мм цемент аралашмаси: 4 – йўл қопламасининг сатҳи; 5 – очиқ жойларни қум бетон ёки цемент аралашма билан тўлдириш; 6- пўлат штир Ø 25X200 мм; 7 – блоклар уланадиган паз: 8 – блокдаги штир кирадиган жой.

• Тўсиқларни ўрнатиш
• а, 6, в – ажратиш полосаларида; г, д, е, ж – йўл ёқасида; 1 – қатнов қисми; 2 - тўсиқ; 3 – ташқи ёритиш чироқлари таянчлари; Вр.п – ажратиш полосасининг кенглиги; b – тўсиқнинг ҳисобланган кўндаланг эгилиши.

• Статистик маълумотларига кўра ЙТҲнинг тахминан 35 фоизи автомобиль кутилмаганда йўл қатнов қисмидан чиқиб кетиб ағдарилиши ёки тўсиққа урилиши натижасида содир бўлади. Бундай ҳодисалар кўпинча оғир оқибатларга олиб келади. Ҳар тўртта ағдарилган автомобилдан биттасида, тўсиққа урилган ҳар олтита автомобилнинг биттасида ҳайдовчи ва йўловчилар ҳалок бўлади.
• Харакат хавфсизлигин таъминлаш учун автомобилнинг пассив ва фаол хавфсизлиги чораларини автомобиль йўлларида ҳам қўлласа бўлади.

• ЙТҲ вужудга келишини олдини олиш учун қаратилган тадбирларга, масалан: йўл белги чизиқларни чизиш, йўл белгиларини ўрнатиш, сунъий ёритиш жиҳозларини ўрнатишни йўлнинг фаол хавфсизлиги дейиш мумкин.
• ЙТҲ оғирлик даражаси йўлнинг пассив хавфсизлиги дейилади. Масалан, йўл пойини ён қиялигини 1:3÷1:6 нисбатда белгилаш, йўл белгиларини устунини эластик материалдан қилиш, йўл четидаги дарахтлар ўрнига бутасимон дарахтлар экиш ва ҳ.к.з.

• Ҳайдовчи автомобиль бошқаролмай қолгани, барқарорлигини йўқотгани, (прицеп сурилиб кетганда, кузовдаги оғир юк жойидан қўзғолганда) элементларининг барқарорлиги йўқолгани, бирдан бетоб бўлгани, қаршидан келаётган автомобиллар фараси нуридан кўзи қамашгани ва ҳк. натижасида бўладиган ҳодиса олдини олаолмай қолганда пассив хавфсизлик воситалари ёрдам беради. Йўлдаги пассив хавфсизлик автомобиль йўл қатнов қисмидан чиқиб кетиш натижасида бўладиган ЙТҲ оғирлик дарасини камайтириш мумкин.

•