Ҳаракатни бошқаришнинг техник воситалари р е ж а: 1

Ахборот-кўрсатувчи белгилар ҳаракатга муайян режимлар киритишда ёки бекор қилишда, шунингдек, аҳоли яшайдиган жойлар ва бошқа объектларнинг жойлашиши ҳақида ахборот беришда ишлатилади.

«Автомагистрал» 5.1 белгиси автомобил йўли маълум талабларга (бу талаблар «Автомобил йўллари» курсида келтирилган) жавоб берадиган йўлларнинг бошланишида қўйилади.

«Аҳоли яшайдиган жойнинг бошланиши» 5.22 ва «Аҳоли яшаш жойининг охири» 5.23 (оқ фон билан) мавжуд бинолар чегарасида ўрнатилади. Бу шароитда аҳоли пунктидан ҳаракатланаётган автомобилларнинг тезлиги 70 км/соатдан ошмаслиги шарт.

Бир, икки ва уч ҳаракат полосали йўлларда 5.22 белгисининг орқа томонига икки тарафдан 5.23 белгисини ўрнатишга рухсат берилади (7.9-расм).

• «Аҳоли яшайдиган жойнинг бошланиши» 5.24 ва «Аҳоли яшаш жойининг охири» 5.25 (ҳаворанг фон билан). Бу белгиларни ўрнатиш шартлари бундан аввалги белгилардек амалга оширилади. 5.24 белгиси қўйилган аҳоли пунктларида тезлик 70 км/соат чекланмайди. 5.24 белгиси йўлдан четда қандай аҳоли пункти борлигини билдиради ва асосан аҳоли пунктидаги уйлар йўлдан 200 м ва ундан ортиқ масофада жойлашган ҳолларда ўрнатилади.
• Сервис белгиларидан тегишли объектлар қаерда жойлашганлиги ҳақида ахборот беришда фойдаланилади.
• Аҳоли яшамайдиган пунктларда сервис белгилари олдиндан 60-80 км; 15-20 км ва 400-800 м масофада объектгача ўрнатилади. Масалан: «Ёнилғи шаҳобчаси» 6.3 ўрнатилиши 7.10-расмда кўрсатилган.

• Агарда ёнилғи шаҳобчалар оралиғи 60-80 км масофадан кичик бўлса, у ҳолда биринчи белги қўйилмайди.
• Аҳоли яшайдиган жойда сервис белгилари объектгача 100-150 м масофада олдиндан ўрнатилиши керак.

• Йўл белги чизиқларини йўл шароитларининг ўзгаришига қараб ишлатиш қоидалари ГОСТ 23457-86 «Технические средства организации дорожного движения», уларнинг элементларига қўйиладиган талаблар эса ГОСТ 13508-74 «Дорожная разметка»да келтирилган.
• Ҳаракатнинг тартибини белгиловчи йўл белги чизиқларига йўлнинг қатнов қисмига, тўсиқларга ва бошқа йўл иншоотларига тушириладиган чизиқлар, ёзувлар ва ҳар хил белгилар киради.
• Автомобил йўлларида ҳаракатни ташкил қилишнинг самарали усулларидан бири йўл белги чизиқларини ишлатишдир. Йўл белги чизиқларини ишлатиш йўл-транспорт ҳодисалари сонининг 30-50% камайишига олиб келади.

• Ишлатилиш вазифаси бўйича йўл белги чизиқлари йўл белгиларига кўпинча мос келади. Лекин кўпчилик ҳолларда йўл белги чизиқлари бир қатор афзалликларга эга. Йўл белги чизиқлари ҳайдовчиларни ён атрофга қаратиб чалғитмасдан, нигоҳини йўлнинг қатнов қисмига қаратган ҳолда кўрсатмалар беради, шунинг билан биргаликда, улар ҳайдовчига йўл белгиларига нисбатан узоқ муддат мобайнида таъсир қилади. Йўл белги чизиқларининг камчилигига тез едирилиш, ифлос ва қор тагидан кўринмасликни кўрсатиш мумкин.
• Йўл белги чизиқлари икки гуруҳга бўлинади: горизонтал ва вертикал.
• Горизонтал йўл белги чизиқлари такомиллаштирилган қопламали йўлларда туширилиб, қуйидагиларга бўлинади:
• бўйлама белги чизиқлари;
• кўндаланг белги чизиқлари;
• хавфсизлик оролчаси;
• аҳоли яшаш пунктини, маршрут йўналишини билдирувчи ёзувлар ва бошқа белги чизиқлари.

• Горизонтал йўл белги чизиқлари аҳоли яшайдиган пунктларда тезюрар, магистрал йўлларда, шунингдек, жамоат йўловчи транспортлари қатнайдиган йўлларда туширилади.
• Горизонтал йўл белги чизиқлари аҳоли яшамайдиган пунктларда натурал ҳаракат миқдори 1000 авт/сут ва ундан ортиқ ҳамда қатнов қисмининг кенглиги 6 м ва ундан кўп бўлган йўлларда туширилади. Бунда йўл белги чизиғи билан белгиланган кенглик 3,0 м дан кам бўлмаслиги керак.
• Вертикал йўл белги чизиқлари турли таянчларни, кўприк, йўл ўтказгичларнинг тўсиқларини, тоннелларнинг деворларини, йўл тўсиқларининг ён томонларини, хавфли жойларда ўрнатилган хавфсизлик оролчаларини белгилашда ишлатилади.

• Йўл белги чизиқларини эпоксид эмаль краскалар, турли хил термопластлар ва бошқа турдаги материаллар билан белгиланади. Йўл белги чизиғи учун ишлатиладиган ҳар қандай материалларга тегишли ҳужжатлар Йўл ҳаракати хавфсизлиги бошқармасида тасдиқланиши керак.
• Термопластлар билан белгиланган йўл белги чизиқларининг қалинлиги 6 мм дан ошмаслиги керак. Тишлашиш коэффициенти эса ҳўл ҳолатида =0,4 дан кам бўлмаслиги лозим. Термопластларга қўйиладиган асосий талаб дарз кетмаслик, иссиқда эриб кетмаслик ва оқ рангли бўлиш, нур қайтариш хусусияти.

• Краскалар билан белгиланган йўл белги чизиғи тез едирилиб кетмаслиги зарур.
• Йўл белги чизиқларининг ранги оқ, қора ва сариқ белгиланади.
• Йўл белги чизиғини кўпчилик ҳолларда табиий оқ тошлардан ёки смолага (клейга) фарфор синиқларини қўшиб ишлатилиши амалда учраб туради. Шаҳар кўчаларида эса металлдан қилинган «кнопка» шаклидаги йўл белги чизиқлари пиёдаларнинг ўтиш жойини белгилашда ишлатилади.