Арабов Н. У. – Самду ―Инсон ресурсларини бошқариш‖ кафедраси профессори и ф. д. Артиков З. С. – Самиси ―Тармоқлар иқтисодиѐти‖ кафедраси мудири, доц в. б

Иқтисодий таълимотларни ўрганиш 
Иқтисодий фикрнинг йирик тарихчиси Жозеф Шумпетернинг фикрича, 
иқтисодий тушунчалар тарихини ўрганишга бағишланган илк нашрлар 1767 
ва 1768 йилларда "Ефемеридлар" журналида франсуз физиократи Пер 
Dupont де Немоурснинг мақолалари бўлган. Шунингдек, замонавий 
иқтисодий назария асосчиси Адам Смит ўзининг 1776 "халқлар 
бойлигининг табиати ва сабабларини ўрганиш"рисоласида дастлабки 
иқтисодий қарашларни жиддий таҳлил қилган. Шотланд олими бу асарида 
ўша даврнинг асосий тушунчалари — меркантилизм ва физиократияни 
текширади.[9] 
XVIII асрда иқтисодий назариянинг ривожланиши билан бир қаторда 
аллақачон вужудга келган иқтисодий таълимотларни ўрганишга 
бағишланган асарлар ҳам бўлди. Шундай қилиб, 1824-1825да Д. 
Рикардонинг издоши Ж. R. Маккуллочнинг иқтисодий қарашлари пайдо 
бўлди. 1829-йилда франсуз иқтисодчиси Жан-Baptiste Сай ўзининг "амалий 
сиѐсий иқтисоднинг тўлиқ курси"нинг 6-жилдини фан тарихига бағишлади. 
1837-йилда франсуз иқтисодчиси Жером Бланқуининг" Европадаги сиѐсий 
иқтисод тарихи " нашр етилди. 1845да Ж. R. Мccуллочнинг "сиѐсий 
иқтисодий адабиѐт" номли яна бир асари чоп етилди. Шунингдек, 
иқтисодий қарашлар таҳлилини немис иқтисодчиси Bruno Хилдебранднинг 
"ҳозирги ва келажак сиѐсий иқтисодиѐти" номли 1848 китобида ва унинг 
ватандоши Вилгелм Росчернинг нашрларида ҳам учратиш мумкин. 1850-

---

1868 йилларда италян олими Франческо Ферраранинг иқтисодий 
таълимотларини кўриб чиқиш бўйича бир қанча мақолалар еълон қилинди. 
1858 йилда рус иқтисодчиси И. V. Вернадский сиѐсий иқтисод тарихига оид 
ессе еълон қилди. 1871 да немис файласуфи Eugene Дуҳринг Миллий 
Иқтисодиѐт ва социализм тарихининг танқидини еълон қилди ва 1888да 
ирландиялик иқтисодчи Ж. K. нинг китоби нашр етилди. Инграмнинг 
"сиѐсий иқтисод тарихи".[9] 
ХIХ 
асрда 
иқтисодий 
назария 
университетларнинг 
ҳуқуқ 
факултетларида алоҳида курслар шаклида пайдо бўлди, кейин махсус 
иқтисодий факултетлар пайдо бўлди, professional иқтисодчилар доираси 
шаклланди. Шундай қилиб, 1805 йилда инглиз иқтисодчиси Tomas Малтҳус 
1818 йилда, маънавий фалсафа ва сиѐсий иқтисод профессори 1819 йилда, 
Ню-Ёркда Колумбия университетида пайдо, Британия Шарқий Ҳиндистон 
компанияси коллежида замонавий тарих ва сиѐсий иқтисодиѐт профессори 
бўлди, француз олими Жан-Baptiste санъат ва ҳунармандчилик Париж 
консерваториясида саноат иқтисодиѐти кафедраси олди, дейди. Сиѐсий 
иқтисод махсус фан сифатида 1825-йилда Оксфордда, 1828-йилда 
университет коллежида London, 1832-йилда еса Dublin университетида 
ўқитила бошланди.[9]