Ҳар бир муассасанинг фаолиятидаги са­марадорлик, биринчи навбатда, жамоадаги шахслараро муносабатларнинг қанчалик тўғри ташкил этилгани ёки этилмаганлигига боғлиқ

3.6 Раҳбар ходимнинг вақтдан унумли фойдалана олиш маданияти
Раҳбарнинг вақтни бошқариши муаммони малакали тарзда аниқлай олиш, мақсад ва вазифани тўғри белгилаш, ходимлар ўртасида ишни тақсимлай олиш қобилиятига асосланади.
Умумий ўрта таълим раҳбарлари иш фаолиятида вақтни тўғри тақсимламаслик оқибатида қуйидаги муаммолар келиб чиқиши мумкин:
1. Доимий шошилиш. Шошилиш ҳолатида шахс бирон-бир масала устида тўхтаб, батафсил мулоҳаза юритолмайди, жамоага мос қарор қабул қила олмайди ва қаралаётган масалага такроран қайтишга тўғри келади.
2. Чарчаш. Доимий шошилинч шароитида узоқ вақт ишлаш, ўринбосарларига ишларни тўғри тақсимламаслик натижасида юзага келадиган ҳолат.
3. Пала-партишлик. Ишни ёмон ташкил этиш, режалаштирмаслик натижаси.
Бу айрим ҳолларда инсон ўз ҳиссиётини бошқара олмаслик оқибатида намоён бўлади.
4. Ишни режалаштирмаслик. Кўп ҳолларда бу хислат алоҳида шахс эмас, балки у ишлайдиган ташкилот муаммоси ҳамдир.
5. Меҳнат қилишга бўлган мотивациянинг сустлиги. Бу омил иш унумдорлигининг пастлигига ва натижада меъёрдаги вазифаларни вақтида бажара олмасликка сабаб бўлади.
6. Ирода сустлиги. Диққатни жамлай олмасликда, беқарорликда намоён бўлади. Қарор қабул қилишнинг қийинлиги унинг ижросини ҳам орқага чўзиб юборади.
7. Ишни бажаришда ёки уни ташкил этишда касбий маҳорат – профессионализмнинг етишмаслиги.
Вақтни самарали бошқариш бўйича ҳар бир раҳбар ва педагог ходим қуйидагиларни ёдда тутиши лозим:
1. Вақтни ҳақиқатан ҳам жуда муҳим вазифаларни ҳал этишга сарфлаш.
2. Кунни режалар билан тўлдириб юбормаслик, белгиланган ишлар
орасида тасодифий ва тезкор ишлар учун бўшлиқлар қолдирмаслик.
3. Муҳим (3 тагача) ва иккинчи даражали (5 тагача) ишларни режалаштириш.
4. Кунини қийин, муҳим ва ёқимсизроқ ишлардан бошлаш ва якунлашда оддийроқ, ёқимлироқ ишларга ўтиш.
5. Эски ишни тугаллаб, кейин янгисига киришиш. Янги ишни бошлаб ҳар қандай шароитда уни тугатишга ишонч ҳосил қилиш.
6. Вақтни кўп оладиган ёки ўз вақтини раҳбар ҳисобидан тежайдиган ходимлардан узоқроқ бўлиш.
7. Вақтни бошқаришга оид қобилиятни таҳлил қилишга ўрганиш.
8. “Ўзини-ҳаракатсизликда” айблайвермаслик. Раҳбар фаолиятида ижодий танаффуслар бўлиб туриши мақсадга мувофиқ.
«Икир-чикирлар безовта қилганлиги» доим қулоққа чалинади, хизмат вазифаларини бажаришга вақт қолмайди. Ижод ҳақида гапирмаса ҳам бўлади. Айтиш жоизки, бундай сўзлар асослидир. Раҳбар бу ҳакда жиддий ўйлаб кўриши керак. Чарчаган, ҳолдан тойган ходим ёки мактаб ўқитувчиси ижодий ишлашга қодир эмас.
Нима қилиш керак?
• Ходим (ўқитувчи)нинг ортиқча ишлашида айбдорларни ўзингиздан ташқарида изламанг.
• Ўқитувчи вақти учун сабот билан, изчил иш олиб боринг.
• Сизнинг кўрсатма, талабларингиз қанча вақт сарф талаб қилаётганлигини таҳлил қилинг.
• Муайян бир ходим иш вақтини хронометраж қилинг, вақтнинг ишга оид бўлмаган сарфларини аниқланг ва таҳлил қилинг.