Aqshning vetnamdagi harbiy va siyosiy ekstansiyasi (1950-1975)

²¹ Fifeld RH Janubi-Sharqiy Osiyo Qo`shma Shtatlar siyosatida. – NY – L. 1963 yil

16

Vyetnamning AQSH uchun strategik ahamiyatini hisoblovchi E. L. Blek kabi mualliflar, shuningdek, T. R. Adamning AQSHning Vyetnamdagi iqtisodiy manfaatlariga doir ishlari22 23.
Vyetnam urushi muammolari bilan shug`ullanuvchi yetakchi mutaxassislar orasida Vetnam tarixi, siyosati, iqtisodiyoti va xalqaro muammolariga oid bir qator muhim tadqiqotlar muallifi B.Fallni alohida ta’kidlash lozim. Ushbu tadqiqotda biz uning «Ikki Vetnam. Siyosiy va harbiy tahlil»24. Ushbu ish Vetnamdagi mojaroning paydo bo`lishi va tabiati muammolari haqida fikr yuritishga bag`ishlangan. B.Fol konfliktni mintaqaviy va global aspektlarda ko`rib chiqishga yondashishga, uning evolyutsiyasini, shuningdek, Amerika siyosatining ushbu sohadagi dinamikasini kuzatishga harakat qildi.
Amerika harbiy kuchlarining Janubi-Sharqiy Osiyo hududiga bostirib kirishini, xususan, Vetnamdagi mojaroni tushunish va tahlil qilishga urinish G`arb olimlari P.J.Xani tomonidan o`zining «Fojiyotning kelib chiqishi» asarida qilingan. Vyetnam urushining tarixiy asoslari»25 va D.Zagoriya «Vyetnam uchburchagi: Moskva, Pekin, Xanoy» tadqiqotida26 27.
Ayrim tadqiqotchilar o`z asarlarini o`rganilayotgan muammoning individual, lekin juda muhim jihatlariga bag`ishlagan. Vyetnam urushi davrida AQSH qurolli kuchlarining kimyoviy va bakteriologik qurollardan foydalanishi S. Mishel, V. Xeynovskiy va G. Sheyman, K. Flood, D. Elsberg asarlarida ko`rib chiqilgan.

²² janubi-sharqiy Osiyoda muqobil. – NY – V. – L. 1969 yil

²³ OdamTR G`arbning Tinch okeanidagi manfaatlari. – Nyu-York 1967 yil

²⁴ Kuz B. Ikki Vetnam – Nam. Siyosiy va harbiy tahlil. – L. 1963 yil.

²⁵ AsalPJ Fojianing ibtidosi. Vetnam urushining tarixiy ma`lumotlari. – L. 1968 yil

²⁶ Zagoria DS Vetnam uchburchagi: Moskva, Pekin, Xanoy. – Nyu-York 1967 yil

²⁷ Mishel S Vetnam,La querre chimique va dieloque. – P. 1967; Scheumann G., Heynowski W. Piloten Pyama shahrida. – B. 1968 yil; To`fon C. Begunohlarning urushi. – NY 1970; Ellsberg D. Crimes de querre americans du Vetnam. – Nyu-York 1972 yil



Alohida, qator ishlardan tashqari, «Amerika imperializmi siyosatida ekotsid»28 29 maqolalar to`plamidan foydalanilgan bo`lib, unda taniqli xorijiy tarixchi va siyosatchilarning yakuniy davrda va undan keyin yuzaga kelgan eng muhim muammolarga bag`ishlangan ilmiy ishlari kiritilgan. Vetnam urushi, masalan: ekologik urush; tinch aholiga qarshi vahshiy harakatlar; siyosiy kurash va Amerikaning Vetnamdagi ekologik urushining fojiali saboqlari. Eng qiziqarli maqolalar orasida Jeffri L. Fox, R. Rosenblatt, K. Xyertonsson, M. McKinton, L. Judd, E. Marshall va boshqalarning asarlari bor.
Xorijiy adabiyotda muhim o`rin egallaydi
1950 – 1975 yillardagi Vetnam urushi bilan bog`liq voqealar guvohlari yoki ishtirokchilarining jurnalistik asarlari, reportajlari, sayohat eslatmalari. Ushbu ishda ushbu turdagi ba`zi nashrlar, xususan, AQSh matbuotidagi Vetnam urushining «eskalatsiya» davri haqidagi maqola va materiallar to`plamlari, sobiq amerikalik diplomatlarning guvohliklari30 ishlatilgan., va harbiy <sup>31</sup> individual kampaniyalar haqida yoki
tashqi siyosat harakatlari, shuningdek sayohat eslatmalari.
Ushbu turdagi nashrlarning o`zgarmas qiymati ularning isboti va qaysidir ma`noda hujjatli xususiyatidir. Ushbu manbalar bilan tanishish voqea yoki tarixiy faktning aniq ko`rinishini, ba`zan boshqacha ko`rinishini aniq tasvirlaydi.